W tygodniu od 22 do 28 maja 2016 r. HKKNOS prowadziła badania w archiwach na Górnym Śląsku i była organizatorem licznych spotkań. W niedzielny wieczór, 22 maja członkowie Komisji (Peter Ernst, Maik Gliese, Sebastian König, Monika Rose, Wolfgang Schiller, Andreas Smarzly, Manfred Weiss i Prof. Ralph Wrobel) spotkali się w hotelu Piast w Opolu. Dołączyli do nich również Günter Hauptstock i Robert Hellfeier, nocujący wraz z małżonkami poza Opolem, aby wspólnie od poniedziałku do środy prowadzić badania w Archiwum Państwowym w Opolu. Dzięki zaangażowaniu członków Komisji oraz dobrej współpracy z pracownikami i kierownictwem Archiwum Państwowego udało się sfotografować (częściowo skopiować) materiały dotyczące między innymi: Księstwa Opolsko-Raciborskiego, parafii ewangelickiej w Prudniku, parafii katolickiej w Ściborzycach Małych, Rejencji w Opolu, Starostwa w Prudniku, Sądów Obwodowych w: Głogówku, Głuchołazach, Koźlu, Krapkowicach, Otmuchowie, Pawłowiczkach oraz Prudniku, Urzędu Katastralnego w Krapkowicach i w Prudniku, Urzędów Stanu Cywilnego w: Głogówku, Klisinie, Królowie, Pomorzowicach, Prudniku, Racławicach Śląskich, Ściborowicach oraz w Ściborzycach Małych.W obu lokalizacjach archiwum, w centrum Opola oraz w dzielnicy Groszowice, mieliśmy możliwość przeglądania tomów akt i sporządzania niezliczonych kopii dokumentów, które teraz oczekują na dokładną analizę i zbadanie.

Podczas gdy wspomniani wyżej członkowie Komisji prowadzili prace badawcze w Archiwum Państwowym, Rosemarie i Werner Matulla oraz Herbert i Renate Schindler spotkali się w poniedziałek, 23 maja, z członkami DFK w Prudniku na cotygodniowym spotkaniu koła. Przy kawie i pysznym poczęstunku dyskutowano o bieżących sprawach DFK, w szczególności zaś o konkursie im. J. von Eichendorffa, który odbędzie się pod kierownictwem pani Friedel Dams-Mokrska. Herbert Schindler, a także Werner i Rosemarie Matulla przeprowadzili z dyrektorem muzeum w Prudniku, dr Dominiakiem, wywiad, w którym dr Dominiak wypytywał byłych prudniczan o ich doświadczenia z końca II wojny światowej, w szczególności zaś o czas getta i lata powojenne. Planuje on bowiem wydać książkę na ten temat i niezbędne są mu relacje świadków z tamtych lat.

We wtorek, 24 maja, na Uniwersytecie Opolskim odbyło się seminarium dot. „Historii gospodarczej i społecznej na Górnym Śląsku: aktualny stan badań“. Podczas tego seminarium, które przewodniczący Komisji jako przedstawiciel Zachodniosaksońskiej Szkoły Wyższej w Zwickau (Westsächsische Hochschule Zwickau) przygotował wspólnie z wydziałem ekonomicznym Uniwersytetu Opolskiego, prof. Ralph Wrobel wygłosił wykład pod tytułem: „Niższe warstwy społeczne na Górnym Śląsku w XVIII wieku: Leśnik, powiat prudnicki“. Łącznie wygłoszono sześć wykładów w języku polskim i niemieckim. Dalsze wspólne projekty zaplanowano na rok 2017.Po zakończeniu prac badawczych w Opolu, w środę, 25 maja, wszyscy członkowie Komisji przebywający na Śląsku udali się do Głogówka, gdzie nasz przyjaciel i dyrektor Muzeum Miejskiego w Głogówku, Aleksander Devosges-Cuber, wspólnie z drugim przewodniczącym, Andreasem Smarzly, zorganizowali spotkanie, podczas którego zaprezentowano 9. tom Serii Pism Krajoznawczych „Historyczny powiat głogówecki wkatastrze karolińskim z lat 1722/26“. Prezentację książki w nowo wyremontowanych pomieszczeniach starej wieży w Głogówku, na której oprócz członków Komisji przybyłych z Niemiec pojawili się również licznie członkowie Komisji z Polski oraz mieszkańcy, otwarł Günter Hauptstock, prezentując wykład pt. „Żydzi głogóweccy w czasach narodowego socjalizmu“. Była to prezentacja dotychczas niezbadanego tematu, który referent zaprezentował po raz pierwszy w ramach wykładu stanowiącego część swojej niedawno wydanej książki „Beiträge zur Geschichte der Stadt Oberglogau IV“ (Historia miasta Głogówka cz. IV). Wykładowi temu towarzyszyła prezentacja Komisji Historycznej przeprowadzona przez pierwszego przewodniczącego. Prof. dr Ralph Wrobel zaprezentował uczestnikom spotkania ponad 30-letnią historię HKKNOS, jej kierownictwo, sukcesy, osiągnięcia, aktualne projekty oraz cele i plany na przyszłość. Wszystkich zainteresowanych historią regionu wezwał do współpracy w ramach Komisji Historycznej. Głównym punktem spotkania była jednak prezentacja „Katastru Karolińskiego“ sporządzonego na zlecenie cesarza Karola VI. Przewodniczący zilustrował treść dokumentu i zaznaczył, że Kataster Karoliński stanowi ważne źródło historyczne opisujące stosunki gospodarcze, społeczne i rodzinne panujące na Śląsku po wojnie trzydziestoletniej (1618-1648). Wyjątkowość tego źródła stała się główną przyczyną trwających ponad 12 lat badań, w które zaangażowanych było ponad 10 członków Komisji. Ich praca polegała nad odszyfrowaniu wpisów oraz sporządzeniu wprowadzenia historycznego i rejestru nazw miejscowości, a także indeksów i adnotacji w stopkach. Wynik prac obejmuje ponad 605 stron. Wymagał dużych nakładów czasu i pracy, dlatego też prof. Wrobel z wielką dumą prezentował najnowsze dzieło. Książkę można nabyć w HKKNOS w cenie 10,00 EUR lub 40,00 PLN (plus koszty wysyłki).Dalsze zdjęcia ze spotkania w Głogówku

W czwartek, 26 maja, w Kórnicy odbyło się główne spotkanie – tzw. „Historyczne popołudnie“. Drugi przewodniczący Komisji, Andreas Smarzly wraz z całą rzeszą zaangażowanych pomocników przygotował i zorganizował to spotkanie w imieniu Komisji Historycznej.

Po przywitaniu organizatorów i wszystkich zebranych w Kórnicy gości przez sołtysa – pana Tomalę, Andreas Smarzly wraz z Andreą Marx w wypełnionej po brzegi sali gimnastycznej Szkoły Podstawowej w Kórnicy, w której zebrało się ponad dwustu gości (w tym wszyscy przybyli z Niemiec członkowie Komisji Historycznej), otworzyli w pierwszej kolejności wystawę zdjęć pod tytułem „Kórnica i jej mieszkańcy na starej fotografii“. Wystawa obejmowała około 300 zdjęć i pocztówek z Kórnicy z czasów od końca XIX w. do lat 70. XX w. i została podzielona na następujące tematy: stroje ludowe, rodzina, dzieci, kościół i religia, ministranci, wesela, pierwsza komunia święta, chóry kościelne, orkiestra, rolnictwo, wojsko, szkoła, nauczyciele, klasy szkolne, wycieczki szkolne, przedszkole, czas wolny/czas po pracy, piłka nożna i motoryzacja. Bardzo duże zainteresowanie wystawą przekonało organizatorów, aby mimo zaplanowanej pierwotnie na dwa dni wystawy, udostępnić ją na stałe w pomieszczeniach DFK w Kórnicy. Liczni mieszkańcy Kórnicy zostali podczas „Historycznego popołudnia“ zainspirowani do wzbogacenia wystawy własnymi zdjęciami i udostępnienia ich do planowanej publikacji zawierającej historyczne fotografie Kórnicy.

W swojej mowie powitalnej Andreas Smarzly w pierwszej kolejności podziękował Andrei Marx oraz całej Komisji Historycznej, DFK z Kórnicy z przewodniczącym Georgiem Rybczykiem na czele oraz dyrektorowi szkoły, panu Ryszardowi Reszczyńskiemu, za ogromne wsparcie udzielone przy organizacji spotkania. Słowa podziękowania skierowano również do licznych sponsorów, którzy zapewnili bezpłatnie kawę, napoje i śląski kołacz dla wszystkich uczestników spotkania.

Następnie prof. Wrobel, jak już to miało miejsce dzień wcześniej w Głogówku, zaprezentował przybyłym na spotkanie Komisję Historyczną, a następnie opowiedział o najnowszym wspólnym dziele Komisji, książce „Historyczny powiat głogówecki w katastrze karolińskim z lat 1722/26“. Po zakończonej prezentacji książki uczestnicy skorzystali z możliwości jej zakupienia.

Andreas Smarzly poinformował uczestników o aktualnym stanie badań nad kroniką wsi Kórnica. Przedstawił wszystkim zainteresowanym dostępne źródła, niezbędne do przedstawienia historii wsi. Jednocześnie przedstawił dokumenty, które należy jeszcze poddać badaniom oraz wyjaśnił, dlaczego niektóre epoki historyczne – z uwagi na brak źródeł – najprawdopodobniej nigdy nie zostaną należycie zbadane. Następnie poprosił wszystkich mieszkańców Kórnicy o pomoc w zbadaniu historii rodzinnej wsi. W szczególności wyraził prośbę o udostępnienie starych fotografii, dokumentów, świadectw historycznych, opowieści i wspomnień, które pozwolą wzbogacić treść kroniki tej miejscowości.

Kolejnym referentem spotkania była pani Anna Myszyńska, urodzona w Kórnicy, która zaprezentowała wykład pt. „Moja podwójna tożsamość“. Autorka znana szerszej publiczności na Górnym Śląsku, jako osoba pisząca książki w gwarze śląskie, zaprezentowała uczestnikom w języku polskim i niemieckim swój dotychczasowy dorobek literacki oraz opowiedziała o swoim życiu, tak bogatym z uwagi na wpływ kultury polskiej i niemieckiej.

Ostatnim referentem był dyrektor Szkoły Podstawowej w Kórnicy, pan Ryszard Reszczyński. Zaprezentował on wyniki dotychczasowych badań o byłym proboszczu parafii Kórnica, jakim był Anton Sarnes i jego działalności jako wydawca polskojęzycznego czasopisma katolickiego „Monika“. Tym samym zaskoczył on słuchaczy m.in. odrzuceniem dotychczasowych twierdzeń historyków polskich, jakoby to proboszcz Sarnes był pionierem polskości na Górnym Śląsku, prezentując świadectwa podkreślające niezłomną wierność w stosunku do Niemiec i do niemieckiej dynastii cesarskiej. Poprzez prezentację działalności i życiorysu duchownego pan Reszczyński uzupełnił znacząco dotychczasowy stan badań o parafii w Kórnicy i jej duchownych z początków XIX w.

Lekkości spotkania nadawały występy grupy muzycznej z DFK w Kórnicy. Pieśni ludowe w języku polskim i niemieckim, a także w gwarze górnośląskiej zaprezentowane zostały w towarzystwie akordeonu, na którym przygrywał Heinrich Kamrad.

„Historyczne popołudnie“ cieszyło się popularnością nie tylko wśród mieszkańców Kórnicy i okolicznych wsi, ale również lokalnej prasy („Tygodnik Krapkowicki”, „Nowiny Krapkowickie“, „Tygodnik Prudnicki“, „Życie Głogówka), która oddelegowała swoich dziennikarzy na dwujęzycznie prowadzone spotkania. Ich relacje były pozytywne, a częściowo również bardzo wyczerpujące.

Artykuły z lokalnej pracy opisujące „Historycznie popołudnie”:

• Spotkanie z historią, Nowiny Krapkowickie, 31.05.2016
• 200-letnia dziura, Nowiny Krapkowickie, 31.05.2016
• Powrót do przeszłości, Tygodnik Krapkowicki, 31.05.2016
• Historyczne popołudnie w Kórnicy, Tygodnik Prudnicki, 1.06.2016
• Życie Głogówka, czerwiec 2016

Z punktu widzenia Zarządu, który w całości uczestniczył w spotkaniach, a także przybyłych z Niemiec i całego Śląska członków Komisji wyjazd ten okazał się dużym sukcesem. Liczne dokumenty, materiały i dane pozyskane z Archiwum Państwowego w Opolu staną się podstawą nowych badań i publikacji członków lub staną się częścią Serii Pism Krajoznawczych. Duże zainteresowanie spotkaniami na Uniwersytecie Opolskim, w Głogówku i w Kórnicy sprawiły, że jesteśmy na Śląsku organizacją jeszcze bardziej rozpoznawalną, a nasze prace i publikacja książki „Historyczny powiat głogówecki w katastrze karolińskim z lat 1722/26“ pozwoliły nawiązać nowe kontakty, pozyskać przyjaciół, a nawet nowych członków.

Andreas Smarzly

Historyczny powiat głogówecki w katastrze karolińskim z lat 1722/26

W IX tomie naszej Serii Pism Krajoznawczych przedstawiamy Państwu wyniki ponad 12 lat pracy badawczej i naukowej Komisji Historycznej: wykaz sytuacji podatkowej wszystkich wsi w historycznym powiecie głogóweckim począwszy od wsi Przychód na północy, Szonów na południu, Olbrachcice na zachodzie i Walce na wschodzie. Stworzenia katastru podatkowego, którego oryginalne tomy znajdują się w Archiwum Państwowym we Wrocławiu, zlecił cesarz Karol VI przedstawicielom miejscowych komisji w latach 1722-1726. Zawiera on szczegółowe informacje dotyczące sytuacji kmieci i zagrodników, posiadanego przez nich bydła oraz terenów rolniczych, informacje o miejscowych młynach, lasach, browarach i gorzelniach itd. Książka ta stanowi tym samym źródło licznych informacji niezbędnych w badaniu historii własnej rodziny lub historii gospodarczej i społecznej całego regionu.

Książka została wydana dwujęzycznie, posiada polsko- i niemieckojęzyczne wprowadzenie historyczne, oryginalny niemieckojęzyczny tekst katastru podatkowego ujęty w zwięzłej formie oraz rejestr nazw miejscowości. Dodatkowo posiada rejestr nazwisk, ułatwiający poszukiwania nazwisk własnej rodziny.

Książkę można nabyć w cenie 40,00 PLN w Muzeum Regionalnym w Głogówku (adres: ul. Słowackiego 1, 48-250 Głogówek, Telefon: +48 77/4373 500, adresy e-mail: muzeum.glogowek@gmail.com, aleksander.dc@gmail.com) lub w cenie 10,00 Euro plus koszty przesyłki (wraz z opakowaniem) z Niemiec pod adresem: ralph.wrobel@hkknos.de lub andreas.smarzly@hkknos.de

Zapraszamy serdecznie na spotkania i imprezy Komisji Historycznej w maju 2016 r.!

• 24.05.2016 w Opolu: Seminarium: „Historia gospodarcza i społeczna na Górnym Śląsku: najnowsze wyniki badań”
• 25.05.2016 w Głogówku: Promocja 9. tomu serii pism historycznych: „Historyczny powiat głogówecki w Katastrze Karolińskim z lat 1722/26”
• 26.05.2016 w Kórnicy: „Historyczne popołudnie” z wykładami historycznymi oraz z wystawą „Kórnica i kórniczanie na starej fotografii”.

Czytaj więcej w aktualnym „Historycznym Okólniku“:  Okólnik 2016-2