1784

POWIAT PRUDNICKI Z PERSPEKTYWY ROKU 1784

  • 殴r贸d艂o: Zimmermann, Friedrich Albert, Beytr盲ge zur Beschreibung von Schlesien, Band III, Bieg 1784

 

  • 1. Po艂o偶enie, granice, wielko艣膰

Do powiatu prudnickiego, zgodnie z obecnym podzia艂em administracyjnym, nale偶膮 r贸wnie偶: okr臋g g艂og贸wecki (jako najwi臋kszy) oraz okr臋g bialski. Te 3 powiaty licz膮 艂膮cznie 13 do 14 mil kwadratowych, granicz膮c z powiatami: opolskim, niemodli艅skim, kozielskim, g艂ubczyckim, nyskim i cesarsk膮 cz臋艣ci膮 艢l膮ska, powiatem Vidnava.

  • 2. G贸ry i minera艂y

W艂a艣ciwy powiat prudnicki jest usytuowany od po艂udnia na terenach g贸rskich, g贸ry tworz膮 wraz z Czechami jeden 艂a艅cuch; w艣r贸d nich, najwy偶szym wzniesieniem jest Zamkowa G贸ra (Burgberg), b臋d膮ca w艂asno艣ci膮 Prudnika, nast臋pnie wzg贸rza w okolicy miejscowo艣ci Moszczanka i Trzebina.

Powiat g艂og贸wecki obejmuje z regu艂y r贸wniny, natomiast bialski charakteryzuje si臋 licznymi wzniesieniami.

Brak tutaj zasob贸w rud, gleby torfowe znale藕膰 mo偶na w okolicy Zabierzowa. Kamie艅 murowy znale藕膰 za艣 mo偶na w okolicy Moszczanki, Trzebiny i 艁膮ki Prudnickiej.

  • 3. W艂a艣ciwo艣ci, 偶yzno艣膰 gleb i produkty

Ponad dwie trzecie ca艂ego powiatu zajmuj膮 gleby 偶yzne, najlepsze w okolicach Wierzchu, na po艂udniowy zach贸d od G艂og贸wka oraz w okolicach Bia艂ej; najgorsze ziemie znajduj膮 si臋 w Dobrej, Steblowie, Wawrzy艅cowicach, Mokrej, Brze藕nicy oraz w okolicy tych miejscowo艣ci. Tam ziemia jest bardzo piaszczysta.

W wielu miejscach wyst臋puje ja艂owizna, cho膰 cz臋艣膰 z niej jest wykorzystywana. Jedna czwarta ziem obsiana jest pszenic膮, a trzy czwarte 偶ytem. 呕niwa na r贸wninach oraz na ziemiach piaszczystych odbywaj膮 si臋 oko艂o 16 lipca, na terenach g贸rskich dopiero pod koniec lipca.

W okolicy Szybowic, Mieszkowic, Rudziczki, Lubrzy i Bia艂ej uprawia si臋 du偶o pi臋knego lnu, w pozosta艂ych regionach mniej, a w innych w og贸le.

Siano pozyskuje si臋 g艂贸wnie na maj膮tku w Chrzelicach, roczne zapasy wynosz膮 ponad 5000 fur. W roku 1783 drzew owocowych by艂o 780669 sztuk. Drzew morwowych 3830 sztuk. Chmiel liczony jest na 300 szefli.

  • 4. Tereny le艣ne

W p贸艂nocnej cz臋艣ci powiatu w okolicach Chrzelic i Dobrej tereny s膮 silnie zalesione, podobnie jak samo miasto Prudnik, w szczeg贸lno艣ci przez sosny; na wzg贸rzach w okolicy Trzebiny ro艣nie rzadko wyst臋puj膮cy na 艢l膮sku m艂ody modrzew; obecnie wyst臋puj膮cy w du偶ych ilo艣ciach. Kiedy艣 by艂o wi臋cej tego typu drzew, jednak zosta艂y one zniszczone wskutek wojny siedmioletniej. Brak jest pszcz贸艂 samotnic. Dziczyzna wyst臋puje na w艂asny u偶ytek.

  • 5. Akweny wodne i ryby

Brak jezior, wyst臋puj膮 licznie stawy. Jeden znajduje si臋 w okolicy Chrzelic maj膮cy obsad臋 1000 kop narybku, w okolicach 艁膮ki Prudnickiej i Moszczanki znajduj膮 si臋 najwi臋ksze po stawach chrzelickich.

Znale藕膰 w nich mo偶na typowe rodzaje ryb: karp, szczupak, kara艣. W okolicach Moszczanki uchodzi jedno z odga艂臋zie艅 Opawy, zwane tutaj Steinbach, gdzie 艂owi si臋 du偶e ilo艣ci pstr膮g贸w.

Rzeki to: Prudnik, Bia艂a, Osob艂oga oraz liczne ma艂e potoki, 偶aden z nich nie jest jednak 偶eglowny; Osob艂oga cz臋sto wylewa ze swego koryta.

  • Zwierz臋ta domowe

W okolicach Prudnika i we wsi Szon贸w wyst臋puj膮 licznie konie i krowy, w pozosta艂ych okolicach jest ich znacznie mniej.

Ich liczba wynosi艂a w roku 1783: 4670 koni, 1413 wo艂贸w, 8302 krowy, 35430 owiec, 3460 艣wi艅, 1559 pe艂nych uli.

  • Domostwa

Najlepszym zamkiem szlacheckim jest zamek w Dobrej; w okolicach Dobrej, Bia艂ej i Pr贸szkowa znajduj膮 si臋 ogrody.

W Chrzelicach znajduje si臋 stary masywny zamek z nietypowo grubymi murami.

Mieszkania ch艂op贸w w okolicy Prudnika s膮 cz臋艣ciowo murowane, a te zbudowane z drewna lub budowane na spos贸b pruski s膮 bardzo dobrze wykonane, w cz臋艣ci polskiej za G艂og贸wkiem po przeciwnej stronie Odry, w okolicach Dobrej i Chrzelic s膮 jednak w nie najlepszym stanie.

W powiecie s膮: 3 miasta, 2 osady targowe, 113 wsi a w tych dw贸ch ostatnich 97 folwark贸w. 34 ko艣cio艂y, 1902 osad ch艂opskich, 1881 osad zagrodnik贸w, 1291 cha艂upnik贸w i 1 wybielarnia.

  • 8. Mieszka艅cy

J臋zyk, jakim m贸wi si臋 w powiecie prudnickim to wprawdzie niemiecki, brzmienie jest jednak cz臋sto melodyjne, wi臋ksza cz臋艣膰 mieszka艅c贸w powiat贸w g艂og贸weckiego i bialskiego m贸wi po polsku.

Mieszka艅cy Olszynki s膮 w ca艂o艣ci ewangelikami, w Szybowcu, Mieszkowicach, Rudziczce, 艁膮ce Prudnickiej, Moszczance, Niemys艂owicach, Lubrzy, S艂okowie i Laskowicach mieszka艅cy to cz臋艣ciowo protestanci a cz臋艣ciowo katolicy, pozosta艂e miejscowo艣ci zamieszkuj膮 g艂贸wnie katolicy.

Mieszka艅cy niemieckich wiosek, w szczeg贸lno艣ci w okolicach Prudnika, s膮 pracowici, w cz臋艣ci polskiej wok贸艂 G艂og贸wka i w du偶ej mierze po drugiej stronie Odry oraz na terenach lesistych mieszka艅cy nie czuj膮 potrzeby poprawy swojej sytuacji maj膮tkowej, a wobec og贸lnej tendencji Polak贸w do picia, du偶o pij膮. Na terenach g贸rskich g艂贸wnym zaj臋ciem po pracy na roli jest prz臋dzenie lnu.

Liczba mieszka艅c贸w powiatu bez trzech miast:

  • 1755 – 26422
  • 1765 – 28897
  • 1775 – 31006
  • 1783 – 30120

Liczny jest przyrost naturalny, a na 31 偶yj膮cych umiera 1 osoba.

  • 9. Cechy charakterystyczne

W okolicy Zamkowej G贸ry (Burgberg) w powiecie prudnickim znajduje si臋 stary zniszczony zamek, tak偶e w okolicy Piorunkowic znajduj膮 si臋 podobne ruiny: obie zgodnie z legend膮 mia艂y zosta膰 wybudowane przez templariuszy. W Golczowicach, nale偶膮cych do hrabiego von Schaffgotsch, znajdowa艂 si臋 kiedy艣 ko艣ci贸艂 katolicki, poniewa偶 by艂 w bardzo z艂ym stanie, 12 lat temu zosta艂 zupe艂nie zlikwidowany.

Brak innych staro偶ytno艣ci. W roku 1783 kr贸l odkupi艂 maj膮tek w Chrzelicach i administruje go, jako maj膮tek skarbowy.

  • 10. Administracja zewn臋trzna

Powiat ten reprezentuj膮 starosta George David Wenzel von Tscheppe, dw贸ch deputowanych powiatu: pan Kaspar Heinrich von N盲se i pan Franz von Hoscheck, a tak偶e poborca skarbowy – pan Friedrich Karl Grimm. Lekarzem powiatowym jest pan D. Kurz.

Urz膮d skarbowy znajduje si臋 w G艂og贸wku.

W sprawach s膮dowych mieszka艅cy podlegaj膮 pod jurysdykcj臋 danej miejscowo艣ci, szlachta i znamienici mieszka艅cy pod s膮d wy偶szej instancji z siedzib膮 w Brzegu.

Powiat w kwestiach umowy ubezpieczenia zwierz膮t gospodarskich nale偶y do drugiej kategorii, za艣 w sprawach podatkowych podlega drugiej klasie.

Pob贸r do wojska odbywa si臋 do regimentu von Arnim (Arnim skre艣lono i zast膮piono 鈥濵engden鈥).

Miasta w kwestiach podatkowych podlegaj膮 do sz贸stego departamentu podatkowego. Radca podatkowy mieszka w Prudniku.