Seria Pism Krajoznawczych

SERIA PISM KRAJOZNAWCZYCH, TOM 10

Historyczne powiaty bialski i prudnicki w Katastrze Karoli艅skim z lat 1722/26

Nied艂ugo po opublikowaniu pierwszego karoli艅skiego katastru podatkowego, HKKNOS uzupe艂nia t臋 publikacj臋 藕r贸d艂ow膮 drugim tomem o wioskach historycznych powiat贸w bialskiego i prudnickiego oraz miasta Bia艂ej. Tak wi臋c, ten tom jest niezwyk艂y pod dwoma wzgl臋dami: Po pierwsze, uzupe艂nia on informacje o wioskach by艂ego powiatu prudnickiego. Z drugiej strony, HKKNOS publikuje po raz pierwszy rejestr podatkowy miasta na G贸rnym 艢l膮sku.

Ksi膮偶ka zosta艂a wydana dwuj臋zycznie, posiada polsko- i niemieckoj臋zyczne wprowadzenie historyczne, oryginalny niemieckoj臋zyczny tekst katastru podatkowego uj臋ty w zwi臋z艂ej formie oraz rejestr nazw miejscowo艣ci. Dodatkowo posiada rejestr nazwisk, u艂atwiaj膮cy poszukiwania nazwisk w艂asnej rodziny.

Ksi膮偶k臋 mo偶na naby膰 w cenie 40,00 PLN w Muzeum Regionalnym w Prudniku聽 lub w cenie 10,00 Euro plus koszty przesy艂ki z Niemiec i opakowania pod adresem: ralph.wrobel@hkknos.de lub andreas.smarzly@hkknos.de

 

SERIA PISM KRAJOZNAWCZYCH, TOM聽9

Historyczny powiat g艂og贸wecki w katastrze karoli艅skim z lat 1722/26

W IX tomie naszej Serii Pism Krajoznawczych przedstawiamy Pa艅stwu wyniki ponad 12 lat pracy badawczej i naukowej Komisji Historycznej: wykaz sytuacji podatkowej wszystkich wsi w KKhistorycznym powiecie g艂og贸weckim pocz膮wszy od wsi Przych贸d na p贸艂nocy, Szon贸w na po艂udniu, Olbrachcice na zachodzie i Walce na wschodzie. Stworzenia katastru podatkowego, kt贸rego oryginalne tomy znajduj膮 si臋 w Archiwum Pa艅stwowym we Wroc艂awiu, zleci艂 cesarz Karol VI przedstawicielom miejscowych komisji w latach 1722-1726. Zawiera on szczeg贸艂owe informacje dotycz膮ce sytuacji kmieci i zagrodnik贸w, posiadanego przez nich byd艂a oraz teren贸w rolniczych, informacje o miejscowych m艂ynach, lasach, browarach i gorzelniach itd. Ksi膮偶ka ta stanowi tym samym 藕r贸d艂o licznych informacji niezb臋dnych w badaniu historii w艂asnej rodziny lub historii gospodarczej i spo艂ecznej ca艂ego regionu.

Ksi膮偶ka zosta艂a wydana dwuj臋zycznie, posiada polsko- i niemieckoj臋zyczne wprowadzenie historyczne, oryginalny niemieckoj臋zyczny tekst katastru podatkowego uj臋ty w zwi臋z艂ej formie oraz rejestr nazw miejscowo艣ci. Dodatkowo posiada rejestr nazwisk, u艂atwiaj膮cy poszukiwania nazwisk w艂asnej rodziny.

Ksi膮偶k臋 mo偶na naby膰 w cenie 40,00 PLN w Muzeum Regionalnym w聽G艂og贸wku (Adres: ul. S艂owackiego 1, 48-250 G艂og贸wek, Telefon: +48聽77聽43聽73 聽500, Adresy e-mail: muzeum.glogowek@gmail.com, aleksander.dc@gmail.com) lub w cenie 10,00 Euro plus koszty przesy艂ki z Niemiec i opakowania pod adresem: ralph.wrobel@hkknos.de lub andreas.smarzly@hkknos.de

 

SERIA PISM KRAJOZNAWCZYCH, TOM 8

Andreas M. Smarzly

B艂a偶ejowice Dolne (powiat prudnicki) – Historia g贸rno艣l膮skiej wioski

Wydawca: Historische Kommission f眉r den Kreis Neustadt/Oberschlesien e.V. (Komisja Historyczna Powiatu Prudnickiego)

Senfkorn Verlag G枚rlitz 2014

403 Strony

Ok艂adka twarda, 15 x 21 cm,

W j臋zyku polskim i niemieckim

Cena 10,00 EUR + koszty wysy艂ki

Cena 40,00 PLN + koszty wysy艂ki

Ksi膮偶ka wyprzedana.

 

Seria Pism Krajoznawczych, tom 7

Johannes Preisner

Das Friedersdorfer Urbarium von 1805 und die Situation der Landbev枚lkerung im Oberglogauer Land vor der Befreiung aus der Erbuntert盲nigkeit (Urbarz biedrzychowicki z roku 1805 i sytuacja ludno艣ci wiejskiej w okolicy G艂og贸wka przed uwolnieniem od pa艅szczyzny)

Wydawca: Historische Kommission f眉r den Kreis Neustadt/Oberschlesien e.V. [Komisja Historyczna Powiatu Prudnickiego]

Senfkorn Verlag G枚rlitz 2013

336 stron, ok艂adka twarda, 15×21 cm, rysunki czarno-bia艂e, wydanie dwuj臋zyczne

Biedrzychowice (niem. Friedersdorf ) to jedna z wi臋kszych wsi w okolicy G艂og贸wka. Dzi臋ki Farskiej Stodole miejscowo艣膰 ta sta艂a si臋 jednocze艣nie centrum kulturalnym Mniejszo艣ci Niemieckiej na G贸rnym 艢l膮sku. W miejscowo艣ci tej zachowa艂 si臋 istotny dla historii ca艂ego G贸rnego 艢l膮ska urbarz z roku 1805. Opisano w nim nie tylko wie艣 i jej mieszka艅c贸w, ale r贸wnie偶 obowi膮zuj膮ce w贸wczas na G贸rnym 艢l膮sku s艂u偶ebno艣ci i podatki wobec w艂a艣cicieli grunt贸w. Ksi膮偶ka ta zawiera szczeg贸艂owe wprowadzenie w j臋zyku niemieckim i polskim, a tak偶e tekst oryginalny. Cena oraz koszty wysy艂ki dost臋pne na 偶yczenie.

Zakup ksi膮偶ki prowadzi pan Johannes Preisner, Zum M眉hlenteich 35, 58706 Menden, tel. 02373 / 10541, e-mail: preisner.menden@t-online.de.

 

SERIA PISM KRAJOZNAWCZYCH, TOM 6

Anna Myszy艅ska

oberschlesische_erzaehlungenOberschlesische Erz盲hlungen / 艢l膮skie Rozprawianie

Wydawca: Historische Kommission f眉r den Kreis Neustadt/Oberschlesien e.V. [Komisja Historyczna Powiatu Prudnickiego]

Senfkorn Verlag G枚rlitz

Ksi膮偶ka autorki urodzonej w 1931 r. w K贸rnicy znana publiczno艣ci na ca艂ym G贸rnym 艢l膮sku, dwuj臋zyczna, zawieraj膮ca ok. 70 barwnych i fascynuj膮cych opowie艣ci z licznymi zdj臋ciami okolic G艂og贸wka, Krapkowic i Bia艂ej.

Zam贸wienia:

Niemcy: Ralph Wrobel (Ralph.Wrobel@hkknos.de, Martinskloster 13, 99084 Erfurt). Cena 10,00 EUR + koszty wysy艂ki.

Polska: Anna Myszy艅ska (tel.: 0048774387109, ul. G贸ra Wolno艣ci 1, 48-210 Bia艂a), cena 40,00 PLN + koszty wysy艂ki.

 

Seria Pism Krajoznawczych, tom 5

Paul Dittrich

stjakobusDie Pfarrei St. Jakobus in Leuber / Kreis Neustadt/OS (Parafia 艣w. Jakuba Starszego w Lubrzy/ Powiat prudnicki)

Senfkorn Verlag G枚rlitz 2009

Wydawca: Historische Kommission f眉r den Kreis Neustadt/Oberschlesien e.V. [Komisja Historyczna Powiatu Prudnickiego]

Ksi膮偶ka ta dokumentuje bogat膮 histori臋 wiejskiej parafii 艣w. Jakuba w Lubrzy w powiecie prudnickim od czas贸w zasiedlenia w XII/XIII w. do okresu przesiedlenia mieszka艅c贸w w 1946 roku. Opisano tutaj i udokumentowano nie tylko okres katolicki, ale r贸wnie偶 okres ewangelicki przypadaj膮cy na prawie 150 lat. W ksi膮偶ce tej opisano 偶ycie parafii, ojc贸w ko艣cio艂a, ko艣cielnych i nauczycieli wiejskiej szko艂y. Przez ponad 750 lat w ko艣ciele wiara chrze艣cija艅ska by艂a wyg艂aszana w j臋zyku niemieckim – do momentu wyp臋dzenia wszystkich mieszka艅c贸w tej wsi ze swojej ojczyzny w wyniku decyzji i postanowie艅 mo偶nych tego 艣wiata. R贸wnie偶 ten okres zosta艂 opisany przez naocznych 艣wiadk贸w.

Ksi膮偶ka zawiera liczne dane historyczne, dokumenty i 艣wiadectwa. Odzwierciedla pe艂n膮 kronik臋 parafii Lubrza.

Sprzeda偶 ksi膮偶ki prowadzi pan Paul Dittrich, Stobenstra脽e 15, 31180 Emmerke, tel. 05121/62425, mail: Dittrich.Paul@gmx.de w cenie 19,90 EUR plus koszty przesy艂ki.

 

Seria Pism Krajoznawczych, tom 4

Richard Pohl, Johannes Preisner, Ralph Wrobel:

neustadt1534Der Kreis Neustadt/OS im alten Urbarium von 1534 (Powiat prudnicki w starym urbarzu z 1534 roku)

Wydawca: Historische Kommission f眉r den Kreis Neustadt/Oberschlesien e.V. [Komisja Historyczna Powiatu Prudnickiego]

Senfkorn Verlag G枚rlitz 2007

Cena 17,90 EUR

W Archiwum Pa艅stwowym we Wroc艂awiu przechowywane s膮 cenne urbarze pochodz膮ce z teren贸w G贸rnego 艢l膮ska. Najstarszy z nich pochodzi z roku 1534 i zosta艂 sporz膮dzony niebawem po 艣mierci ostatniego z Piast贸w Opolskich, ksi臋cia opolsko-raciborskiego Jana II Dobrego. Komisja Historyczna rozszyfrowa艂a urbarz w zakresie dotycz膮cym teren贸w G艂og贸wka, Prudnika, Bia艂ej, 艢cinawy Ma艂ej, Chrzelic i Krapkowic.

Opr贸cz licznych informacji dotycz膮cych historii danych miejscowo艣ci urbarz opisuje tematy dot膮d niespotykane, a mianowicie nieko艅cz膮c膮 si臋 list臋 mieszka艅c贸w z podaniem ich pe艂nych danych osobowych.

Fragment tekstu:

“Aus der Stadt Oberglogau geben Sy zinse den herrn aufs Rathau脽 die burger auf Sandt Michel von heusern, Eckern, handtwerchern, fleischpencken, Schuechpencken und von jedem handtwerch. Auch was jederman hat und von was er gibt, es sey in der Stadt oder vor der Stadt, in den Weingassen, im Forder und Hinnderdorf, und ist der Zin脽 von heusern und von Eckern auf Behmisch breit groschen, und wo stet ain groschen Latus, soll man versteen, das die burger emp-fangen zwen groschen zu zwelf hellern. Und das darumb, das nach Prunst so die stadt war au脽geprannt und viel wusten stellen wurden. Khundten die burger mit der Suma irer Zin脽 die gancze Suma den furst nit volkomenlich au脽richten. Derhalben seczen sie es also des sy die suma erreichen m枚chten, sonder wo stehet ains, zwei, drey, groschen heller soll man verstehen ein schlesicher grosch zu 12 heller, und wo sich begibt, das er gibt hocher ein marckg etlich groschen, sy empfangen die burger aufs Rathau脽 einen golt gulden fur sechsundfunfczig groschen, schlesische groschen…”

Ksi膮偶ka wyprzedana.

 

Seria Pism Krajoznawczych, tom 3

Ralph Wrobel:

wassermann_an_der_hotzenplotzDer Wassermann an der Hotzenplotz: Sage und Brauch an der oberschlesischen Sprachgrenze (Wodnik nad Osob艂og膮. Legendy i zwyczaje na terenach granic j臋zykowych G贸rnego 艢l膮ska)

Senfkorn Verlag G枚rlitz 2005

Wydawca: Historische Kommission f眉r den Kreis Neustadt/Oberschlesien e.V. [Komisja Historyczna Powiatu Prudnickiego]

鈥濸hilo vom Walde鈥 [przyp. t艂um.: pseudonim poety Johannesa Reinelta, 鈥濬ilozof z lasu鈥淽 poprzez publikacj臋 swojej ksi膮偶ki 鈥濻chlesien in Sage und Brauch鈥 (鈥炁歭膮sk w legendach i zwyczajach鈥) ponad sto lat temu, stworzy艂 przejmuj膮cy obraz legend i zwyczaj贸w panuj膮cych w贸wczas na terenach niemieckoj臋zycznych powiat贸w nyskiego i g艂ubczyckiego oraz prudnickiego – bezpo艣rednio na styku granicy j臋zykowej G贸rnego 艢l膮ska.

Dzisiaj tereny te zamieszkane s膮 przez Polak贸w, poniewa偶 ludno艣膰 niemiecka zosta艂a wyp臋dzona z tych teren贸w po 1945 roku. Jednak 鈥瀏ranica j臋zykowa G贸rnego 艢l膮ska鈥 obowi膮zuje do dnia dzisiejszego. Jeszcze 60 lat temu niekt贸rzy mieszka艅cy Prudnika, Nysy czy G艂ubczyc okre艣lali p贸艂nocno-wschodnie tereny regionu jako 鈥瀙olskie鈥, dzisiaj sytuacja ma si臋 zupe艂nie odwrotnie. Zasiedziali G贸rno艣l膮zacy m贸wi膮 o sobie 艢l膮zacy, w przeciwie艅stwie do Polak贸w przyby艂ych na tereny po艂udniowo-zachodnie. Uzupe艂nieniem dzie艂a s膮 wyniki bada艅 kultury duchowej s艂owia艅skich i niemieckich 艢l膮zak贸w zamieszkuj膮cych tereny po drugiej stronie granicy j臋zykowej.

Bezpo艣rednio na granicy j臋zykowej znajduje si臋 ma艂e miasto G艂og贸wek. W przesz艂o艣ci by艂o one kulturalnym, religijnym i gospodarczym centrum ca艂ej okolicy mi臋dzy czysto niemieckoj臋zycznymi terenami znajduj膮cymi si臋 na terenach po艂udniowo-zachodnich a lasem Chrzelickim i Odr膮 na p贸艂nocnym wschodzie. Krajobraz ten zosta艂 okre艣lony jako 鈥瀂iemia G艂og贸wecka鈥, mimo 偶e obejmuje on bardzo heterogeniczny obszar.

W miastach takich, jak G艂og贸wek, Bia艂a i Krapkowice oraz wsiach znajduj膮cych si臋 na po艂udniowych terenach, do roku 1945 dominowa艂 j臋zyk niemiecki, dzi艣 jest to j臋zyk polski. Poza tym na terenach wiejskich rozmawiano w dialekcie, nazwanym p贸藕niej 鈥瀢asserpolnisch鈥. Bogate 偶yzne ziemie na po艂udniu by艂y przeciwie艅stwem ubogich ziem na p贸艂nocy regionu.

Poniewa偶 jednak rejon G艂og贸wka to teren g艂贸wnie rolniczy, a nie jak tereny znajduj膮ce si臋 na prawym brzegu Odry – wok贸艂 Ko藕la i Raciborza, w kt贸rych dominuje przemys艂 ci臋偶ki, stanowi on wa偶n膮 cz臋艣膰 dzisiejszego 艢l膮ska. Tutaj 艣l膮skie wsie 偶yj膮 swoim dawnym rytmem.

Naturalnie r贸wnie偶 tutaj ci膮gnik zast膮pi艂 konia, kombajn kos臋, jednak miejscowo艣ci w rejonie G艂og贸wka, po Bia艂膮 i Krapkowice, zachowa艂y sw贸j wiejski, typowo 艣l膮ski charakter.

Odwiedzaj膮cy ten teren, podobnie jak czytelnicy ksi膮偶ki, szybko zrozumiej膮 szczeg贸lny charakter graniczny tych teren贸w. Wp艂ywy niemieckie, polskie i czeskie w艂a艣nie tutaj si臋 spotykaj膮. Architektura Austrii i Prus znajduje tutaj swoje odzwierciedlenie, podobnie jak katolicyzm polski i kuchnia czeska.

Tym samym historia i kultura regionu nabieraj膮 rangi europejskiej. Szczeg贸lnie w czasie, gdy Europa 艢rodkowo-Wschodnia zbli偶a si臋 do Zachodniej, tereny te s膮 odzwierciedleniem kilkusetletniej wi臋zi mi臋dzy tymi europejskimi regionami, ich histori膮 i kultur膮, b臋d膮c jednocze艣nie potwierdzeniem wsp贸艂pracy i wsp贸艂istnienia r贸偶nych kultur i j臋zyk贸w na stosunkowo ma艂ym obszarze.

Ksi膮偶ka ta podejmuje pr贸b臋 dokumentacji historii teren贸w G艂og贸wka z jego podaniami, pie艣niami, ta艅cami oraz tradycj膮. Zbi贸r ten ma na celu utrzymanie ducha 艣l膮skiego – dla tych, kt贸rzy nie mieszkaj膮 ju偶 na 艢l膮sku, jako forma przypomnienia; dla tych, kt贸rzy tutaj mieszkaj膮, by (ponownie) odkryli w艂asn膮 to偶samo艣膰 kulturow膮; a dla tych, kt贸rzy dopiero si臋 tutaj sprowadzili – jest sposobem na poznanie swojej nowej ojczyzny.

Ksi膮偶ka szczeg贸艂owo dokumentuje legendy i tradycje G艂og贸wka, znajduj膮cych si臋 wok贸艂 miejscowo艣ci teren贸w wiejskich oraz s膮siednich miast Bia艂a i Krapkowice. Zawiera 400 anegdot, powiada艅, legend, pie艣ni, wierszy, ta艅c贸w i zwyczaj贸w opisanych na 481 stronach, opatrzonych ponad setk膮 interesuj膮cych zdj臋膰.

Zakres tematyczny:

  1. Historia kultury G艂og贸wka i okolic
  2. Historia i opowie艣ci
  3. Legendy historyczne (min. legendy lokacyjne, odnosz膮ce si臋 do miejsc i budynk贸w)
  4. Opowiadania historyczne (humoreski, tragedie i katastrofy, historie z rabusiami w tle)

III. Ba艣nie, bajki i opowiadania

  1. Cuda i legendy
  2. Duchy, zjawy i zjawiska tajemnicze
  3. Zab艂膮kane dusze
  4. B艂臋dne ogniki
  5. Duchy i demony
  6. Wodnik (min. ojczyzna i rodzina Wodnika, zbrodnie Wodnika)
  7. Diabe艂
  8. Czarownice, wampiry i czarnoksi臋偶nicy
  9. Za艣wiaty
  10. Poezja (min. pie艣ni duchowe, wiersze)
  11. Ta艅ce ludowe (nuty i opis ta艅c贸w)
  12. Zwyczaje
  13. Zwyczaje w ci膮gu roku (Karnawa艂, Wielkanoc, zwyczaje letnie i 偶niwne, zwyczaje i tradycje zimowe)
  14. Zwyczaje ko艣cielne, tradycje i instytucje
  15. Zwyczaje i tradycje rodzinne

Ksi膮偶k臋 mo偶na naby膰 w cenie 19,90 EUR (plus koszty przesy艂ki) w Komisji Historycznej Powiatu Prudnickiego: Ralph.Wrobel@hkknos.de.

 

Seria Pism Krajoznawczych, tom 2

Johannes Preisner:

Friedersdorf – Kreis Neustadt OS, Die Entwicklung eines zweisprachigen Dorfes von seinen Anf盲ngen bis 1945 [Biedrzychowice – Powiat prudnicki. Rozw贸j dwuj臋zycznej wsi od jej pocz膮tk贸w do roku 1945]

Menden 2002

Zakres tematyczny:

Historia 艢l膮ska/ Odkrycia lokacyjne/ Biedrzychowice w 艢redniowieczu/ Powstanie maj膮tk贸w ziemskich/ Reformacja i kontrreformacja/ Sytuacja poddanych przed uwolnieniem ch艂op贸w od pa艅szczyzny/ Urbarz biedrzychowicki z roku 1805/ Uwolnienie od pa艅szczyzny/ Biedrzychowice po uwolnieniu od pa艅szczyzny/ I wojna 艣wiatowa i jej nast臋pstwa/ Okres nazistowski i II wojna 艣wiatowa/ Z kroniki szkolnej Biedrzychowic/ Spis mieszka艅c贸w.

Od wydawcy:

鈥濿 latach dwudziestych i trzydziestych, w okresie mi臋dzywojennym, August Lerch by艂 so艂tysem Biedrzychowic. Do jego zada艅 nale偶a艂o r贸wnie偶 archiwizowanie dokumentacji, w szczeg贸lno艣ci urbarza z 1805 roku, protoko艂贸w poboru dziesi臋ciny (艣wiadczenia w naturaliach na rzecz proboszcza) z 1870 roku oraz separacji grunt贸w (scalanie grunt贸w) z roku 1871, a tak偶e kroniki wiejskiej i szkolnej. Uda艂o mu si臋 uratowa膰 dokumentacj臋 w po偶ogach wojny. Na podstawie tej oraz innej dokumentacji obejmuj膮cej okres od p贸藕nego 艣redniowiecza do czas贸w nowo偶ytnych, licznej dokumentacji prywatnej (dokumenty kupna-sprzeda偶y, protoko艂y przekazania, testamenty) oraz niekt贸rych artyku艂贸w z gazet stara艂em si臋 zrekonstruowa膰 histori臋 Biedrzychowic dodaj膮c do tego liczne mapy, opisy, stare poczt贸wki i fotografie.

Stara艂em si臋, aby 藕r贸d艂a m贸wi艂y same za siebie, chcia艂em w ten spos贸b pokaza膰, 偶e mieszka艅cy Biedrzychowic nie tylko musieli ci臋偶ko pracowa膰, ale r贸wnie偶 艣wi臋towali i brali udzia艂 w wydarzeniach politycznych tamtego okresu.

Wprawdzie zar贸wno kronika, jak r贸wnie偶 protoko艂y post臋powa艅 s膮dowych z XIX w. pokazuj膮, 偶e mieszka艅cy Biedrzychowic 鈥瀢 du偶ej mierze m贸wili po polsku鈥, czytelnik mo偶e jednak odnie艣膰 wra偶enie, 偶e mieli niemiecki spos贸b my艣lenia i czuli si臋 Prusami, zatem niezb臋dne jest wprowadzenie historyczne.

W tzw. niemieckich wsiach powiatu prudnickiego mo偶na by艂o s艂ysze膰: “Klein Pramsen ist noch deutsch; in Gro脽 Pramsen, da beginnt die Polackei (Pr臋偶ynka to jeszcze Niemcy; Pr臋偶yna to ju偶 jednak Polska) [przyp. t艂um.: Polackei – konotacja drwi膮ca, pejoratywna]. Przez Polak贸w G贸rno艣l膮zacy byli z uwagi na j臋zyk s艂owia艅ski stosowany w domu widziani jako cz臋艣膰 swojego narodu, kt贸remu wieloletni proces germanizacji odebra艂 polsk膮 艣wiadomo艣膰 narodow膮. Wyniki przeprowadzonego po I wojnie 艣wiatowej plebiscytu pokazuj膮, 偶e na tych terenach przynale偶no艣膰 narodowa nie by艂a kwesti膮 kryterium obiektywnego, jak na przyk艂ad kultura i j臋zyk ojczysty, a kwesti膮 艣wiadomo艣ci i wolnej woli jednostki.

Zakup ksi膮偶ki prowadzi pan Johannes Preisner, Zum M眉hlenteich 35, 58706 Menden, tel. 02373 / 10541, mail: preisner.menden@t-online.de. Cena 40,00 EUR + koszty przesy艂ki.

 

Seria Pism Krajoznawczych, tom 1

Johannes Preisner:

Das Oberglogauer Archipresbyteriat im Licht der Visitationsberichte von 1679, 1680 und 1688 [Archiprezbiterat g艂og贸wecki w 艣wietle wizytacji ko艣cielnych z lat 1679, 1680 oraz 1688]

Menden 1999

Pierwszy tom serii Pism Krajoznawczych obejmuje histori臋 ko艣cio艂a wschodniej cz臋艣ci powiatu prudnickiego po okresie wojny trzydziestoletniej.

Opr贸cz wyczerpuj膮cego wprowadzenia Johannes Preisner za艂膮czy艂 t艂umaczenie wizytacji opublikowanej w 1904 roku po 艂acinie. Opisuje ona ka偶dy ko艣ci贸艂, chwali lub poddaje krytyce proboszcza i tym samym przedstawia 偶ywy obraz stosunk贸w ko艣cielnych i pozako艣cielnych z tamtego okresu.

Ksi膮偶ka zawiera: opis struktury organizacyjnej ko艣cio艂a na G贸rnym 艢l膮sku, uwagi co do przebiegu reformacji na G贸rnym 艢l膮sku, archiprezbiterat g艂og贸wecki przed 1679 r., opis wizytacji ko艣cielnych z lat 1679, 1680 i 1688: 1. G艂og贸wek, 2. Nowy Browiniec, 3. Pisarzowice, 4. Szon贸w, 5. Kazimierz, 6. Kierpie艅, 7. Klisino, 8. 艢ciborzyce Ma艂e, 9. Biedrzychowice, 10. Stare Kotkowice, 11. Wr贸blin, 12. Walce, 13. Bro偶ec, 14. Komorniki, 15. Rozkoch贸w, 16. Krapkowice, 17. Dobra, 18. K贸rnica, 19. Otm臋t, 20. Strzeleczki, 21. Rac艂awiczki, 22. Kujawy.

Poni偶ej fragment ksi膮偶ki:

“Pfarrei Kujau: “Die Pfarrkirche im Dorf Kujawa, das dem erlauchtesten Herrn Grafen Karl Ferdinand Praschma geh枚rt, ist aus Ziegeln, 28 Ellen lang und 12 Ellen breit, im Jahre 1583 von den h盲retischen Herren kostspielig erbaut und von jenen mit dem Titel der hl. Dreifaltigkeit beschenkt worden. (鈥濸arafia Kujawy: Ko艣ci贸艂 parafialny we wsi Kujawy, stanowi膮cy w艂asno艣膰 hrabiego Karla Ferdinanda Praschmy, zbudowany z ceg艂y, jest d艂ugi na 28 艂okci i szeroki na 12, w roku 1583 zosta艂 rozbudowany przez heretyckich w艂a艣cicieli, kt贸rzy to r贸wnie偶 nadali mu tytu艂 Tr贸jcy 艢wi臋tej.鈥) Sie hat ein kunstvolles Gew枚lbe und eine Empore f眉r die Herrschaft und die Musiker.. Innen ist sie ausgeschm眉ckt mit Epitaphien der H盲retiker. Der Boden ist mit Ziegeln gepflastert. Die Sakristei ist gemauert. Am Fu脽e des Hochaltares gibt es eine Krypta der H盲retiker mit ihren Leichnamen. Da es aber von der Kirche schwer verboten ist, unter dem Fu脽e des Altares Leichname oder K枚rper von Katholiken zu begraben, habe ich aufgetragen, da脽 die Leichname der H盲retiker von dieser Stelle ungef盲hr 3 Ellen weiter hinaus in die Erde eingegraben und bestattet werden, die Krypta unter dem Fu脽e des Altares aber mit Erde angef眉llt wird. Der Glockenturm ist aus Ziegeln, in dem 3 Glocken von sich h枚ren lassen. (鈥濸osiada wyszukane sklepienie oraz empor臋 przeznaczon膮 dla w艂a艣ciciela i muzyk贸w. Wewn膮trz opatrzony epitafiami heretyk贸w. Pod艂oga wybrukowana z ceg艂y. Zakrystia murowana. U podn贸偶a o艂tarza znajduje si臋 krypta heretyk贸w z ich pozosta艂o艣ciami. Poniewa偶 jednak Ko艣ci贸艂 zakazuje grzebania pod o艂tarzem szcz膮tk贸w lub cia艂 katolik贸w, wpisa艂em, 偶e szcz膮tki heretyk贸w zosta艂y przesuni臋te g艂臋biej w ziemi臋 o 3 艂okcie, krypta pod o艂tarzem wype艂niona jest ziemi膮. Wie偶a dzwonnicza jest zbudowana z cegie艂 i posiada 3 dzwony鈥).

Das Patronatsrecht beansprucht der erlauchteste Herr Graf, der hiesige Dorfbesitzer. Der o.g. Herr Graf gr眉ndete eine Bruderschaft der hl. Barbara gest盲rkt durch eine p盲pstliche Bulle, die seine Durchlaucht der Prinz von Hessen, Kardinal und Bischof von Breslau, am 9. September 1678 best盲tigte und gestattete, die (vom Papst gew盲hrten) Abl盲sse zu ver枚ffentlichen. Weil aber die Form und die Art und Weise der vom Papst Clemens VIII. (1592-1605) eingef眉hrten Bruderschaft nicht beachtet wird, ist ihre Gr眉ndung nicht sichtbar und schwach, da den Br眉dern weder Vorsteher noch zust盲ndige Beichtv盲ter noch Regeln vorgeschrieben werden.. Ferner gibt es im Dorf unter den Bauern eine geringe Fr枚mmigkeit. Sie (die Bruderschaft) ist auf die (vom Papst vorgeschriebene) Form zur眉ckzuf眉hren, wenn die Privilegien, die vom Papst gew盲hrt worden sind, Kraft und St盲rke behalten sollen…鈥

(鈥濸rawo patronatu posiada hrabia, w艂a艣ciciel wsi. Wy偶ej wymieniony hrabia za艂o偶y艂 r贸wnie偶 Bractwo 艣w. Barbary, umocnione bull膮 papiesk膮, potwierdzone przez ksi臋cia Hesji, Kardyna艂a i Biskupa Wroc艂awia, w dniu 9 wrze艣nia 1678, zezwalaj膮c膮 na udzielanie odpust贸w. Jednak forma za艂o偶ycielska Bractwa wprowadzonego przez papie偶a Klemensa VIII (1592-1605) nie jest przestrzegana, poniewa偶 braciom brakuje przewodnicz膮cego oraz odpowiedzialnego spowiednika i regu艂y. Dodatkowo we wsi rolnicy charakteryzuj膮 si臋 niewielk膮 pobo偶no艣ci膮. Bractwo nale偶y prowadzi膰 wed艂ug formu艂y (narzuconej przez papie偶a), je艣li przywileje zosta艂y udzielone przez papie偶a i maj膮 pozosta膰 w mocy…鈥).

Zakup ksi膮偶ki prowadzi pan Johannes Preisner, Zum M眉hlenteich 35, 58706 Menden, tel. 02373 / 10541, mail: preisner.menden@t-online.de. Cena wynosi 35,00 EUR + koszty przesy艂ki.