G贸rny 艢l膮sk jako centrum migracji na przyk艂adzie historycznego powiatu prudnickiego

Tegoroczne Walne Zgromadzenie Komisji Historycznej Powiatu Prudnickiego zosta艂o poprzedzone seminarium historycznym przeprowadzonym we wsp贸艂pracy z referentem kultury ds. G贸rnego 艢l膮ska, panem dr Vasco Kretschmannem. Wyk艂ady obejmuj膮ce szerokie spektrum temat贸w wyg艂osili wybitni historycy z Polski i z Niemiec.

dr Gregor Ploch, dr Stephan Kaiser, dr Wojciech Dominiak, Prof. Ralph Wrobel, dr Vasco Kretschmann, Andreas Smarzly, Sebastian K枚nig, dr Marek Mazurkiewicz

Seminarium podsumowa艂a dyskusja panelowa obejmuj膮ca do艣wiadczenia migracyjne przedstawicieli kilku pokole艅 o zr贸偶nicowanym tle migracyjnym. Opr贸cz dwudziestu cz艂onk贸w Komisji Historycznej w dyskusji uczestniczy艂y r贸wnie偶 osoby z bliska i z daleka nie b臋d膮ce cz艂onkami naszej komisji. Poni偶ej streszczenie wyk艂ad贸w:

 

 

 

Prof. dr Ralph Wrobel: Migracja ludno艣ci w powiecie prudnickim od 艣redniowiecza do nowo偶ytno艣ci: zarys

Jako pierwszy podj膮艂 temat prof. dr Ralph Wrobel omawiaj膮c pocz膮tki migracji od czas贸w 艣redniowiecza. W przypadku powiatu prudnickiego na szczeg贸ln膮 uwag臋 zas艂uguje fakt, 偶e w jego obr臋bie 艂膮czy艂y si臋 obszar dawnego s艂owia艅skiego zasiedlania w cz臋艣ci p贸艂nocno-wschodniej oraz obszar nowego zasiedlania na prawie niemieckim w cz臋艣ci po艂udniowo-zachodniej. Na po艂udniu oraz na zachodzie powiatu znajdowa艂a si臋 niegdy艣 g臋sta puszcza odgraniczaj膮ca tereny margrabiego na Morawach od po艂udnia, teren ksi臋stwa nyskiego pozostaj膮cego w r臋kach biskup贸w wroc艂awskich od zachodu oraz teren ksi臋stwa opolskiego od p贸艂nocnego wschodu. Po wykarczowaniu puszczy wszystkie trzy strony celem zabezpieczenia roszcze艅 zak艂ada艂y nowe miejscowo艣ci, w kt贸rych osiedlano niemieckoj臋zycznych osadnik贸w. Nale偶y za艂o偶y膰, 偶e sytuacja j臋zykowa powiatu jeszcze w XX wieku by艂a uwarunkowana wsp贸艂偶yciem mieszka艅c贸w o korzeniach wywodz膮cych si臋 z dawnego s艂owia艅skiego obszaru zasiedlania, a tak偶e pochodz膮cych z Niemiec 艣rodkowych oraz po艂udniowych. Podobnie do typu zasiedlania 艣redniowiecznego mo偶na opisa膰 przej艣cie z prawa niemieckiego (z ksi臋stwa nyskiego) na posiadanie lassyckie (w obr臋bie dawnego obszaru zasiedlania w kierunku Ko藕la) wewn膮trz powiatu prudnickiego, gdzie istnia艂y formy mieszane. Gdy w p贸藕niejszym okresie roczna 艣rednia temperatura przez pewien okres znacznie spad艂a (鈥瀖a艂a epoka lodowcowa鈥), zarejestrowano s艂abe 偶niwa, zarazy oraz prze艣ladowanie 呕yd贸w, a liczba ludno艣ci odpowiednio si臋 zmniejszy艂a. W nast臋pstwie wiele gospodarstw podupad艂o, dosz艂o do migracji z gleb mniej 偶yznych na bardziej 偶yzne. Niekt贸re miejscowo艣ci (np.: Wierzch) zmieni艂y swoj膮 wi臋kszo艣ciow膮 struktur臋 j臋zykow膮 i pocz膮tkowe wyspy j臋zykowe uleg艂y z czasem p艂ynnej zamianie. W czasach powstawania maj膮tk贸w ziemskich ograniczono migracj臋 ch艂op贸w zobowi膮zanych do swojego rodzaju pa艅szczyzny. Po edykcie cesarza Ferdynanda I w XVI i XVII wieku mia艂a miejsce migracja rodzin 偶ydowskich z Czech i Moraw do Bia艂ej. W czasach pruskich do historycznego powiatu prudnickiego imigrowali nie tylko urz臋dnicy (i wojskowi), ale r贸wnie偶 koloni艣ci z okresu kolonizacji fryderycja艅skiej. W XIX wieku po raz pierwsze mia艂y miejsce istotne ruchy emigracyjne. Wielu Prudniczan emigrowa艂o do Ameryki.聽 W okresie industrializacji na G贸rnym 艢l膮sku dochodzi艂o zar贸wno do emigracji, jak i聽 imigracji. Okr臋gi przemys艂owe korzysta艂y z imigracji. Z niewielkich wsi powstawa艂y w szybkim tempie miasta, jak np.: Katowice. Z drugiej jednak strony mia艂a miejsce emigracja zarobkowa na zach贸d. Podczas wcze艣niejszego seminarium poruszano ju偶 temat migracji zarobkowej z powiatu prudnickiego do Delmenhorst (okresowej i sta艂ej).

David Skrabania, mgr: Region w podr贸偶y: procesy migracyjne z i na G贸rny 艢l膮sk w XIX w. i na pocz膮tku XX w.

Kolejny wyk艂ad wyg艂osi艂 David Skrabania zajmuj膮cy si臋 na Uniwersytecie Zag艂臋bia Ruhry w Bochum tematem migracji zarobkowej mi臋dzy G贸rnym 艢l膮skiem a Zag艂臋biem Ruhry. W zachodnioniemieckim Zag艂臋biu Ruhry zarobki by艂y o 50% wy偶sze ni偶 w g贸rno艣l膮skim zag艂臋biu przemys艂owym. Pierwsi g贸rnicy emigrowali z tych teren贸w w XIX wieku do Zag艂臋bia Ruhry. Byli oni uczestnikami profesjonalnie przeprowadzanych akcji rekrutacyjnych, maj膮cych na celu sprowadzenie na te tereny jak najwi臋kszej liczby pracownik贸w z G贸rnego 艢l膮ska. Dla rzeszy emigrant贸w do Zag艂臋bia Ruhry tworzono specjalne osiedla g贸rnicze, w kt贸rych emigranci pochodz膮cy ze 艢l膮ska wsp贸lnie mieszkali i piel臋gnowali swoj膮 kultur臋. Opr贸cz migracji sta艂ej mo偶na by艂o zauwa偶y膰 czasow膮 migracj臋 m艂odych m臋偶czyzn: G贸rno艣l膮zacy migrowali do Zag艂臋bia Ruhry na jeden sezon lub na kilka lat celem poprawy bytu rodziny, podczas gdy 偶ony pozosta艂e w domu zajmowa艂y si臋 gospodarstwem. Bardzo cz臋sto zarobki z lat wypracowanych w Zag艂臋biu Ruhry stanowi艂y podstaw臋 budowania p贸藕niejszej egzystencji na 艢l膮sku. Przyk艂adem takich 鈥瀢臋druj膮cych 艣wiat贸w鈥 jest rodzina niemieckiego pi艂karza Miroslava Klose z Opola. Inny przebieg mia艂a imigracja z innych (p贸艂nocno-wschodnich) prowincji pruskich. Podczas gdy grup臋 g贸rno艣l膮skich imigrant贸w zarobkowych stanowili g艂贸wnie m臋偶czy藕ni, i wielu z nich w p贸藕niejszym czasie wr贸ci艂o na gospodarczo dobrze rozwini臋ty G贸rny 艢l膮sk, z prowincji p贸艂nocno-wschodnich emigrowa艂y ca艂e miejscowo艣ci wykluczaj膮c tym samym jak膮kolwiek my艣l o powrocie do ojczyzny. Zadziwiaj膮cy jest fakt, 偶e w szczeg贸lno艣ci w艣r贸d pracownik贸w Zag艂臋bia Ruhry widoczna by艂a polityczno-spo艂eczna emancypacja, b臋d膮ca instrumentem kultury polskiej maj膮ca na celu pi臋tnowanie hegemonii pruskiej. W艣r贸d pracownik贸w g贸rno艣l膮skich pos艂uguj膮cych si臋 g艂贸wnie j臋zykiem s艂owia艅skim pewna dyskryminacja zwi膮zana z u偶ywan膮 mow膮 w po艂膮czeniu z politycznym zaanga偶owaniem w ruchach robotniczych doprowadzi艂a cz臋艣ciowo do postrzegania siebie r贸wnie偶 jako Polak贸w. Wyje偶d偶aj膮c jako 艢l膮zacy, do ojczyzny wracali jako 鈥濸olacy鈥 propaguj膮cy na G贸rnym 艢l膮sku w艣r贸d ludno艣ci g贸rno艣l膮skiej pogl膮dy polityczne pozyskane w Zag艂臋biu Ruhry.

Zwiedzanie Muzeum Ziemi G贸rno艣l膮skiej

Dr Vasco Kretschmann oprowadzi艂 nas po Muzeum Ziemi G贸rno艣l膮skiej. W艣r贸d eksponat贸w muzeum mo偶na znale藕膰 liczne, typowo 艣l膮skie przedmioty u偶ytkowe. Muzeum urz膮dzono tak, aby umo偶liwia艂o przedstawienie w chronologicznym zarysie burzliwej historii regionu. Tak偶e okres po pierwszej wojnie 艣wiatowej, obejmuj膮cy plebiscyt, podzia艂 regionu i powstania 艣l膮skie zosta艂 przedstawiony kompleksowo, obiektywnie i poparty 艣wiadectwami oraz opisami tamtych czas贸w. Aktualna wystawa czasowa pokazuje stare zabawki.聽 W naszej pami臋ci pozosta艂o zdj臋cie dw贸ch, najprawdopodobniej zaprzyja藕nionych z sob膮 ch艂opc贸w, kt贸rzy ju偶 jako doro艣li znale藕li si臋 po dw贸ch r贸偶nych stronach – narodowych socjalist贸w i ich przeciwnik贸w – a po wojnie ponownie nawi膮zali z sob膮 kontakt.

 

Dr Gregor Ploch: Wyp臋dzenie Niemc贸w z G贸rnego 艢l膮ska po II wojnie 艣wiatowej

Dr Gregor Ploch, Bildungswerk St. Otto Zinnowitz Usedom (Instytut edukacyjny Otto Zinnowitz na wyspie Uznam) m贸wi艂 o wyp臋dzeniu Niemc贸w z G贸rnego 艢l膮ska po II wojnie 艣wiatowej. Oficjalne poj臋cie tego zjawiska stosowane w Polsce to 鈥瀢ysiedlenia鈥. Dr Ploch rozpocz膮艂 sw贸j wyk艂ad od przedstawienia plan贸w polskich polityk贸w i naukowc贸w si臋gaj膮ce ko艅ca XIX wieku i przewiduj膮ce w przypadku ewentualnego powstania pa艅stwa polskiego przej臋cie niemieckich teren贸w wschodnich takich, jak 艢l膮sk. Plany te sta艂y si臋 podczas II wojny 艣wiatowej r贸wnie偶 w zwi膮zku z ustalonym przez aliant贸w podczas konferencji w Teheranie i Ja艂cie przesuni臋ciem granic Polski na zach贸d oficjalnym celem wojny. Polska musia艂a wprawdzie po wojnie odst膮pi膰 swoje terytoria wschodnie zaanektowane przez Sowiet贸w z Wilnem i Lwowem na czele, otrzyma艂a jednak niemieckie tereny na wsch贸d od linii Odry i Nysy. Wyp臋dzenie Niemc贸w by艂o zaplanowane i zrealizowane przez instytucje polskie. Podczas realizacji 鈥瀙olityki fakt贸w dokonanych鈥 celem uzyskania lepszej pozycji negocjacyjnej na przysz艂膮 konferencj臋 w Poczdamie w lipcu 1945 r. w艂adze polskie bra艂y aktywny udzia艂 w procesie 鈥瀌zikiego wyp臋dzania鈥 setek tysi臋cy 艢l膮zak贸w jeszcze bez zgody aliant贸w. Dopiero po konferencji w Poczdamie okre艣lono zasady 鈥瀐umanitarnych鈥 transfer贸w niemieckiej ludno艣ci z Polski. Nie wyp臋dzano niezb臋dnych ekspert贸w i pos艂uguj膮cych si臋 gwar膮 G贸rno艣l膮zak贸w, zweryfikowanych jako Polak贸w, a tak偶e 艢l膮zak贸w deportowanych w ramach akcji reparacyjnej do prac przymusowych w g艂膮b Zwi膮zku Radzieckiego. Przed ostateczn膮 deportacj膮 do Niemiec wyp臋dzeni prze偶yli jeszcze zaj臋cie maj膮tku, zamkni臋cie na ma艂ym terytorium w tzw. 鈥瀏ettach鈥 tudzie偶 鈥瀘bozach鈥, pobyty w obozach o brutalnym przebiegu i najcz臋艣ciej bezprawn膮 ingerencj臋 oraz obra藕liwe szykanowania. Du偶a liczba os贸b nie prze偶y艂a takiego traktowania.

Dr Wojciech Dominiak: Imigracja polskiej ludno艣ci do powiatu prudnickiego po II wojnie 艣wiatowej

Dr Wojciech Dominiak, dyrektor Muzeum Regionalnego w Prudniku, zaprezentowa艂 wyk艂ad na temat imigracji ludno艣ci polskiej do powiatu prudnickiego po II wojnie 艣wiatowej. W j臋zyku polskim obie tragedie ludzko艣ci zwi膮zane z przesuni臋ciem granic na zach贸d, a mianowicie wyp臋dzenie Niemc贸w ze 艢l膮ska oraz wyp臋dzenie Polak贸w z utraconych po II wojnie 艣wiatowej teren贸w wschodnich za lini膮 Curzona (z Wilnem i Lwowem) okre艣lane s膮 tak samo, jako 鈥瀢ysiedlenie鈥 – urz臋dow膮 migracj臋 przymusow膮, zdefiniowan膮 jako przeniesienie miejsca sta艂ego zamieszkania do innego kraju. Churchill uzgodni艂 ze Stalinem w Teheranie w 1943 r., 偶e Zwi膮zek Radziecki zachowa tereny pozyskane od Polski wskutek paktu Ribbentrop-Mo艂otow a Polska otrzyma tereny na zachodzie kosztem Niemiec. Podczas konferencji w Ja艂cie w lutym 1945 r. Stalin za偶膮da艂 nowej granicy zachodniej przebiegaj膮cej na Nysie i Odrze. Nie zwa偶aj膮c na brak ostatecznych regulacji granic oraz ustale艅 odnosz膮cych si臋 do prawa mi臋dzynarodowego w wielkim stylu przeprowadzono akcj臋 wysiedlenia/wyp臋dzenia. Oko艂o 4 milin贸w Polak贸w ze wschodu oraz ok. 12-16 milion贸w Niemc贸w zosta艂o na wschodnich terenach Niemiec wysiedlonych tudzie偶 wyp臋dzonych ze swoich dom贸w. Dr Dominiak przedstawi艂 szczeg贸艂owe informacje dotycz膮ce pochodzenia ludno艣ci przybywaj膮cej do powiatu prudnickiego dla ka偶dej wsi z osobna. Bior膮c pod uwag臋 ca艂膮 ludno艣膰 G贸rnego 艢l膮ska spis ludno艣ci z 1948 roku okre艣la艂, 偶e 14% spo艂ecze艅stwa pochodzi艂o z centralnej Polski, 23% z utraconych przez Polsk臋 teren贸w na wschodzie (g艂贸wnie z zachodnich teren贸w dzisiejszej Ukrainy) a 63% to pozosta艂a ludno艣膰 autochtoniczna (G贸rno艣l膮zacy).

Andreas Smarzly: 鈥濿ysiedlenie鈥 z historycznego powiatu prudnickiego w czasach Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej

Andreas Smarzly nawi膮zuj膮c tematycznie do kwestii 鈥瀢ysiedle艅鈥 przedstawi艂 histori臋 G贸rno艣l膮zak贸w pozosta艂ych w swojej ma艂ej ojczy藕nie po fali wyp臋dze艅 w latach 1945-50. W pierwszej kolejno艣ci om贸wi艂, w jakich warunkach mo偶liwe by艂o funkcjonowanie dotychczasowych obywateli niemieckich na 艢l膮sku, znajduj膮cym si臋 nagle w polskich granicach administracyjnych i jakie to mia艂o konsekwencje dla tej ludno艣ci w kolejnych dziesi臋cioleciach. Wyja艣ni艂 ustawodawstwo polskie odnosz膮ce si臋 do tzw. ludno艣ci autochtonicznej, to, jak w艂adze polskie okre艣la艂y 艢l膮zak贸w, jak r贸wnie偶 powody, dla kt贸rych prawie 850.000 G贸rno艣l膮zak贸w przyj臋艂o po II wojnie 艣wiatowej obywatelstwo polskie. Smarzly zacytowa艂 min. polskiego autora i znawc臋 G贸rnego 艢l膮ska, Franciszka Hawranka, kt贸ry ju偶 w 1948 roku jako g艂贸wne powody pozostania 艢l膮zak贸w w granicach nowego pa艅stwa polskiego nie nazwa艂 ich przywi膮zania narodowo艣ciowego lub politycznego do Polski, a przede wszystkim zwi膮zanie z ma艂膮 艣l膮sk膮 ojczyzn膮 i jej mieszka艅cami, ich gospodarcz膮 przynale偶no艣膰 oraz nadziej臋 na zmiany ustroju politycznego (=ponowne przy艂膮czenie 艢l膮ska do Niemiec). W rzeczywisto艣ci sytuacja os贸b pozosta艂ych w ojczy藕nie w komunistycznej rzeczywisto艣ci jednak nie uleg艂a poprawie. 艢l膮zacy byli cz臋sto szykanowani, pozbawieni perspektyw w zakresie kulturowym, politycznym i ekonomicznym. Doprowadzi艂o to do tego, 偶e z pocz膮tkiem lat 50-tych rozpocz臋艂a si臋 przeprowadzona na szerok膮 skal臋 nowa fala wyjazd贸w G贸rno艣l膮zak贸w do Niemiec zachodnich; jej szczytowe momenty przypad艂y na prze艂om lat 50-tych i 60-tych, nast臋pnie lat 70-tych i 80-tych a w szczeg贸lno艣ci za艣 na prze艂om lat 80-tych i 90-tych.

Andreas Smarzly przedstawi艂 sytuacj臋 wyp臋dzonych i wysiedle艅c贸w z dawnych wschodnich teren贸w Niemiec w poszczeg贸lnych strefach okupacyjnych pokonanych Niemiec, z kt贸rych w 1949 roku powsta艂a Republika Federalna Niemiec oraz Niemiecka Republika Demokratyczna. Na uwag臋 zas艂uguje w szczeg贸lno艣ci sytuacja prawna os贸b wyp臋dzonych oraz wysiedlonych do RFN, poniewa偶 wyp臋dzeni, zgodnie z 搂 116 ustawy zasadniczej Niemiec, zostali prawnie zr贸wnani z pozosta艂ymi Niemcami, a przesiedleni, zgodnie z Federaln膮 Ustaw膮 o Wyp臋dzonych i Uchod藕cach z 1953 roku, zostali uznani za wyp臋dzonych z ojczyzny i otrzymuj膮c tym samym automatycznie wszystkie prawa i obowi膮zki obywatelskie os贸b posiadaj膮cych obywatelstwo niemieckie. Wyja艣ni艂 r贸wnie偶 r贸偶nice w stosowaniu poj臋膰, jak 鈥濰eimatvertriebene鈥 (鈥瀢yp臋dzeni z ziem ojczystych鈥 = wyp臋dzeni z teren贸w, kt贸re do 1914 r. znajdowa艂y si臋 na terenach Rzeszy Niemieckiej oraz Monarchii Austro-W臋gierskiej), 鈥濧ussiedler鈥 (鈥瀢ysiedle艅cy鈥 = wysiedleni, kt贸rzy do 1992 roku przybyli do RFN, otrzymuj膮c automatycznie niemieckie obywatelstwo) lub 鈥濻p盲taussiedler鈥 (鈥瀙贸藕ni wysiedle艅cy鈥 = wysiedleni, kt贸rzy po 1992 roku przybyli do RFN, ich obowi膮zkiem by艂o potwierdzenie konieczno艣ci wyjazdu w zwi膮zku z nast臋pstwami wojny w kontek艣cie zmian politycznych).

Na zako艅czenie wyk艂adu Andreas Smarzly przedstawi艂 histori臋 w艂asnej rodziny, kt贸ra na prze艂omie lat 1987/88 po dramatycznych prze偶yciach i przebiegu wyjazdu przyby艂a do Republiki Federalnej Niemiec. Przedstawi艂 histori臋 rodziny od zawsze zamieszkuj膮cej G贸rny 艢l膮sk, jak r贸wnie偶 opisa艂 histori臋 wielu cz艂onk贸w rodziny, kt贸rzy od ko艅ca XIX wieku przemieszczali i osiedlali si臋 na innych terenach Rzeszy Niemieckiej tudzie偶 p贸藕niejszej Republiki Federalnej Niemiec, jak r贸wnie偶 偶ycie i losy najbli偶szych cz艂onk贸w rodziny w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej wraz z powodami podj臋cia trudnej decyzji opuszczenia rodzinnych stron. Wyk艂ad pokaza艂 r贸wnie偶, przed jakimi wyzwaniami musia艂a stan膮膰 rodzina rozpoczynaj膮ca nowe 偶ycie w zachodnich Niemczech w Nadrenii-Palatynacie, proces poszukiwania pracy lub mieszkania oraz skuteczn膮 integracj臋 rodziny w zachodnioniemieckim spo艂ecze艅stwie przy jednoczesnym piel臋gnowaniu tradycji g贸rno艣l膮skich.

Dr Marek Mazurkiewicz: Wyp臋dzenie. Przesiedlenie. Przesz艂o艣膰. Wyp臋dzenie Niemc贸w i Polak贸w po II wojnie 艣wiatowej widziane z dzisiejszej polsko-niemieckiej perspektywy

O wyp臋dzeniu Niemc贸w i Polak贸w po II wojnie 艣wiatowej widzianym z dzisiejszej polsko-niemieckiej perspektywy m贸wi艂 dr Marek Mazurkiewicz z Instytutu Politologii Uniwersytetu Opolskiego. Przyczyn膮 r贸偶nic pami臋ci zbiorowej Polak贸w i Niemc贸w stanowi przebieg II wojny 艣wiatowej oraz postanowienia traktatu wersalskiego. W szczeg贸lno艣ci nale偶y zwr贸ci膰 uwag臋 na dwa czynniki: po pierwsze, po II wojnie 艣wiatowej mniejszo艣ci etniczne by艂y postrzegane jako 藕r贸d艂o konfliktu. W celu zapewnienia pokoju w przysz艂o艣ci d膮偶ono do tworzenia pa艅stw narodowo艣ciowych. Po drugie wa偶n膮 rol臋 odgrywa艂y d膮偶enia ekspansywne ZSRR. Opisana wcze艣niej polityka fakt贸w dokonanych prowadzona przez Stalina by艂a realizowana ju偶 w trakcie wojny.聽 Polityka ta t艂umaczy d膮偶enie do osi膮gni臋cia w艂adzy przez Stalina oraz jego rygorystyczne podej艣cie do realizacji dzia艂a艅: ju偶 13 lutego 1945 roku, zatem kilka miesi臋cy przed zako艅czeniem wojny oraz konferencj膮 w Poczdamie, rozpocz臋艂a si臋 prowadzona przez ZSRR 鈥瀝epatriacja鈥 ludno艣ci zamieszkuj膮cej wschodnie tereny Polski. R贸wnie偶 wielu G贸rno艣l膮zak贸w zamieszkuj膮cych wschodnie tereny G贸rnego 艢l膮ska mi臋dzy 17 a 50 rokiem 偶ycia zosta艂o internowanych. Ok. 40.000 G贸rno艣l膮zak贸w m贸wi膮cych po niemiecku zosta艂o deportowanych do ZSRR do prac przymusowych w ramach reparacji wojennych. W Poczdamie Stalin chcia艂 jedynie uwieczni膰 na pi艣mie co艣, co ju偶 si臋 dokona艂o. Wyp臋dzenia ze 艢l膮ska oraz wschodniej Polski sta艂y si臋 rzeczywisto艣ci膮 a w obliczu silnej pozycji Stalina brak by艂o nadziei na zmiany. Od tego momentu wspomnienia niemieckie i polskie zacz臋艂y si臋 troch臋 r贸偶ni膰. Na przyk艂ad 藕r贸d艂a polskie podaj膮 liczb臋 wysiedlonych na ok. 3,5 mln a niemieckie na 12 do 16 mln. Nie zwa偶aj膮c na p贸藕niejsz膮 konferencj臋 pokojow膮, umowa graniczna aliant贸w podczas konferencji w Poczdamie zosta艂a zaakceptowana przez w艂adze powojenne Polski. Niemcy w ramach prowadzonej polityki wewn臋trznej d艂ugo po wojnie rozwa偶a艂y i postulowa艂y za 鈥瀙onownym zjednoczeniem podzielonych Niemiec鈥. By艂o to zwi膮zane najprawdopodobniej z faktem, 偶e w kontek艣cie prawa mi臋dzynarodowego postanowienia konferencji w Poczdamie by艂y w膮tpliwe a ich akceptacja przez wyp臋dzonych, kt贸rych postrzegano jako wyborc贸w, by艂a ma艂o prawdopodobna. Rzeczywista polityka zewn臋trzna znacznie r贸偶ni艂a si臋 od wewn臋trznych obietnic wyborczych. Mimo tego nadzieje rozpalane w Republice Federalnej Niemiec utrzymywa艂y niepok贸j po stronie polskiej. W Polsce by艂e tereny wschodnich Niemiec ideologicznie okre艣lane by艂y jako 鈥瀟ereny odzyskane鈥 i opisywane jako 鈥瀙rapolskie鈥. Przyk艂adem s膮 tutaj znaczki pocztowe wyemitowane w tym samym czasie: podczas gdy w Republice Federalnej Niemiec wyemitowano znaczek pocztowy z okazji jubileuszu 鈥10 rocznicy ucieczki i wyp臋dzenia鈥, w Polsce 艣wi臋towano jubileusz 鈥瀘dzyskania teren贸w prapolskich鈥. Pierwszymi punktami zwrotnymi w stosunkach mi臋dzy krajami by艂o pismo biskup贸w polskich z roku 1965 oraz ukl臋kni臋cie Willy鈥榚go Brandta w Warszawie w 1970 roku. Nast臋pnie w 1990 roku, po upadku muru berli艅skiego, mo偶liwe sta艂o si臋 podpisanie polsko-niemieckiego traktatu granicznego, kt贸ry potwierdzi艂 obowi膮zuj膮ce granice pa艅stwowe. Niezale偶nie od dzia艂a艅 prowadz膮cych do normalizacji wzajemnych stosunk贸w, w dalszym ci膮gu utrzymywa艂y si臋 obci膮偶enia historyczne i schematy my艣lenia. Przyk艂adem s膮 obawy Polski dotycz膮ce powstania niemieckiego Centrum przeciwko Wyp臋dzeniom oraz 偶膮dania Powiernictwa Pruskiego. Pojawiaj膮ce si臋 co jaki艣 czas w dyskusjach 偶膮dania reparacyjne ze strony polskiej rozumiane s膮 jednak jako czysta gra prowadzona w ramach polityki wewn臋trznej Polski. Wspomnienia historyczne s膮 uwarunkowane zmieniaj膮cymi si臋 wp艂ywami politycznymi. Zalecana literatura: 鈥濪eutsch-Polnische Erinnerungsorte鈥 wydane pod redakcj膮 Hansa Henninga Hahna i Roberta Traby z wydawnictwa Sch枚ningh Verlag.

Dyskusja panelowa

Nast臋pnie dr Vasco Kretschmann poprowadzi艂 dyskusj臋 panelow膮 na temat: 鈥濭贸rno艣l膮zacy: Ludzie z t艂em migracyjnym? – Por贸wnanie to偶samo艣ci鈥 Z r贸偶nych stron mo偶na by艂o us艂ysze膰 osobiste do艣wiadczenia przedstawicieli r贸偶nych pokole艅 zmieniaj膮ce si臋 w zale偶no艣ci od czasu i miejsca.聽 Z Muzeum Regionalnego w Prudniku w dyskusji via Skype uczestniczy艂a dzisiejsza prudniczanka, pani Kazimiera Zator, opowiadaj膮ca o strasznych warunkach, w jakich odby艂o si臋 jej wyp臋dzenie ze wschodnich teren贸w Polski a dzisiejszych teren贸w Ukrainy. Podczas podr贸偶y poci膮giem przez Katowice w marcu 1945 roku widzia艂a wiele oddzia艂贸w wojskowych i wiele trup贸w. Po przybyciu do Prudnika czu膰 by艂o wielk膮 niepewno艣膰 a jej rodzina musia艂a dzieli膰 mieszkanie z obcymi lud藕mi.

Cz艂onek naszej komisji, Werner Matulla z G眉tersloh, dzieci艅stwo sp臋dzi艂 w Prudniku. Do dzi艣 odwiedza wraz z 偶on膮 swoje rodzinne miasto i piel臋gnuje przyjazne stosunki z dzisiejszymi prudniczanami. Jak prawie wszyscy 贸wcze艣ni mieszka艅cy Prudnika jego rodzina uciek艂a w marcu 1945 roku przed zbli偶aj膮cym si臋 frontem w Sudety. Ulice by艂y przepe艂nione uchod藕cami. Gdy jego rodzina powr贸ci艂a w maju do Prudnika, ju偶 w Czechach widzia艂a zmasakrowane cia艂a niemieckich 偶o艂nierzy. Na miejscu znale藕li zrujnowane mieszkanie. Kilka miesi臋cy p贸藕niej otrzymali rozkaz opuszczenia mieszkania i przeniesienia si臋 do obozu dla Niemc贸w przy 贸wczesnej聽 Fischerstra脽e.聽 Tam dzielili mieszkanie wielko艣ci 60m2 z 22 osobami. S艂yszeli, 偶e kobiety z obozu ponownie stawa艂y si臋 ofiarami gwa艂t贸w. 6 lipca 1945 roku jego rodzina zosta艂a wyp臋dzona z rodzinnego miasta przez w艂adze polskie. W trakcie d艂ugiej i wi膮偶膮cej si臋 z niedostatkiem podr贸偶y poci膮giem na zach贸d wiele os贸b zmar艂o. Ich cia艂a zostawa艂y po prostu odk艂adane na najbli偶szym dworcu kolejowym. W Westfalii kontakt z lokaln膮 ludno艣ci膮 r贸wnie偶 nie zawsze by艂 艂atwy. Jego matka cz臋sto powtarza艂a, 偶e niekt贸rzy Niemcy z zachodu uwa偶aj膮, 偶e tylko wyp臋dzeni przegrali wojn臋. Starsi bracia zachowywali w pami臋ci czas sp臋dzony w Prudniku i wspominali swoj膮 ojczyzn臋.

R贸偶a Zgorzelska jest cz艂onkiem Rady Miasta i Gminy G艂og贸wek z ramienia Mniejszo艣ci Niemieckiej, cz艂onkiem zarz膮du Towarzystwa Spo艂eczno-Kulturalnego Niemc贸w na 艢l膮sku Opolskim oraz kustoszem izby regionalnej w Biedrzychowicach. M贸wi艂a w imieniu os贸b pozosta艂ych w ojczy藕nie. Wprawdzie jej rodzina pr贸bowa艂a w marcu 1945 roku ucieka膰, jednak 鈥瀔ocio艂 zosta艂 zamkni臋ty鈥 (z uwagi na dzia艂ania wojenne z wielu stron rodzina zosta艂a odci臋ta od mo偶liwo艣ci ucieczki). Jej babka w 1946 roku sama podpisa艂a wniosek o polskie obywatelstwo dla ca艂ej rodziny. Nie by艂a to zatem jej indywidualna decyzja, jednak obecnie jest zadowolona, 偶e mog艂a wraz z rodzin膮 pozosta膰 na miejscu. Pocz膮tkowo osoby m贸wi膮ce po niemiecku by艂y szykanowane i pods艂uchiwane. Dzisiaj cieszy si臋, 偶e jej muzeum stanowi niejako most prowadz膮cy do 艣l膮skich korzeni jednocze艣nie pokazuj膮c star膮 niemieck膮 kultur臋 na G贸rnym 艢l膮sku.

dr Kretschmann, Roza Zgorzelska, dr Achim Himanek, Werner Matulla, Sebastian K枚nig

Dr Achim Himanek z Neuwied wzrasta艂 w Prudniku i przesiedli艂 si臋 dopiero w wieku studenckim. Jego ojciec prze偶y艂 koniec wojny jako dziecko i zosta艂 zmuszony do przeganiania byd艂a do Rosji. Uda艂o mu si臋 jednak uciec przed Gliwicami. Poniewa偶 ojciec podczas jego s艂u偶by w wojsku polskim pisa艂 listy do przyjaci贸艂ki, kt贸ra wyjecha艂a do Republiki Federalnej Niemiec, zosta艂 pos膮dzony o szpiegowanie. Po pi臋ciu latach niewinnego przesiadywania w warszawskim wi臋zieniu zosta艂 wypuszczony dzi臋ki staraniom 偶ydowskiego adwokata. Nast臋pnie by艂 stale zastraszany. Dopiero po s艂ynnym ukl臋kni臋ciu Willy鈥榚go Brandta (1970) mia艂 odwag臋 z艂o偶y膰 wniosek o wyjazd dla ca艂ej rodziny. Dr Achim Himanek znalaz艂 szcz臋艣liwie swoje miejsce w Sinzig, w Nadrenii-Palatynacie, dzi臋ki pomocy kuzyna w tym samym wieku, kt贸ry wyjecha艂 ju偶 w 1957 roku, i kt贸ry pom贸g艂 mu si臋 zaadaptowa膰. Mimo, 偶e znalaz艂 now膮 ma艂膮 ojczyzn臋 w Neuwied, ch臋tnie bada histori臋 swoich 艣l膮skich korzeni.

Sebastian K枚nig z Hardegsen jest niejako przedstawicielem pokolenia wnuk贸w wyp臋dzonych i urodzi艂 si臋 w Republice Federalnej Niemiec. Pami臋ta, 偶e jego rodzina mieszkaj膮ca w Dolnej Saksonii zawsze bardzo stara艂a si臋 m贸wi膰 literackim j臋zykiem niemieckim. Histori臋 rodziny opowiedziano mu bardzo p贸藕no i tylko na potrzeby w艂asne. Zgodnie z przes艂aniem, 偶e 鈥瀘jczyzna jest tam, gdzie jest rodzina鈥, jego ojczyzn膮 jest Hardegsen, gdzie mieszka z 偶on膮 i dzie膰mi, czuje si臋 jednak zwi膮zany z korzeniami swojej 艣l膮skiej rodziny. Regularnie odwiedza rodzin臋 w Rac艂awicach 艢l膮skich.

W tym miejscu dzi臋kujemy serdecznie wszystkim zaanga偶owanym osobom, przede wszystkim gospodarzowi dr Vasco Kretschmannowi oraz organizatorom, podzi臋kowania sk艂adamy r贸wnie偶 na r臋ce naszych obu przewodnicz膮cych – prof. Ralph Wrobel oraz Andreas Smarzly, uczestnikom z Polski, kt贸rzy podj臋li trud d艂ugiej podr贸偶y, sk艂adamy podzi臋kowania dla dr Gregora Plocha za t艂umaczenie, dzi臋kujemy tak偶e wszystkim referentom i osobom bior膮cym udzia艂 w dyskusji w trakcie tego interesuj膮cego seminarium!

Protok贸艂 z obrad Rocznego Walnego Zgromadzenia 2019 r.

Niedziela, 5 maja 2019 r., 鈥濪om G贸rno艣l膮ski鈥 (Haus Oberschlesien) w Ratingen.

TEMAT 1: Powitanie

Profesor Ralph Wrobel powita艂 pi臋tnastu uprawnionych do g艂osowania uczestnik贸w tegorocznego Walnego Zgromadzenia w Domu G贸rno艣l膮skim. Szcz臋艣liwie udzia艂 w nim wzi臋艂a r贸wnie偶 nasza by艂a pani skarbnik, Rosemarie Matulla-Jablonka, kt贸rej w ubieg艂ym roku k艂opoty zdrowotne nie pozwoli艂y na udzia艂 w spotkaniu. Cz艂onek za艂o偶ycielski, Herbert Schindler, oraz administrator strony, Christian Sarnes, wzi臋li udzia艂 w seminarium, nie mogli jednak pozosta膰 na czas zgromadzenia.

TEMAT 2: Sprawozdania

Z przykro艣ci膮 przyj臋li艣my informacj臋, 偶e referent kultury ds. G贸rnego 艢l膮ska, dr Vasco Kretschmann, wkr贸tce wyje偶d偶a do Berlina by tam wsp贸艂pracowa膰 z organizacj膮 鈥濪eutsche Kriegsgr盲berf眉rsorge鈥 zajmuj膮c膮 si臋 piel臋gnowaniem pami臋ci o niemieckich grobach wojennych. Jego nast臋pca/nast臋pczyni zostanie przedstawiony/a najprawdopodobniej do ko艅ca bie偶膮cego roku.

Jak poinformowa艂 Ralph Wrobel, nasza ksi膮偶ka – 鈥濰istoryczne powiaty bialski i prudnicki w Katastrze Karoli艅skim z lat 1722/26 鈥, wydana w 2018 roku zosta艂a zaprezentowana podczas 鈥濼ygodnia Historycznego鈥 na G贸rnym 艢l膮sku w maju w Prudniku. Od tego czasu cieszy si臋 du偶ym zainteresowaniem. Tym samym projekt, nad kt贸rym wielu naszych cz艂onk贸w pracowa艂o przez kilka lat, zosta艂 zako艅czony.

Andreas Smarzly poinformowa艂 o przebiegu poprzez niego zainicjowanego i zorganizowanego 鈥濼ygodnia Historycznego鈥 odbywaj膮cego si臋 na 艢l膮sku pod koniec maja 2018 roku oraz o dystrybucji ksi膮偶ki 鈥濻tulecie 偶ycia wiejskiego na G贸rnym 艢l膮sku w obiektywie – Historyczne fotografie z K贸rnicy鈥. Ksi膮偶ka zosta艂a sfinansowana przez rad臋 so艂eck膮 wsi K贸rnica, Miasto i Gmin臋 Krapkowice, Powiat Krapkowice i przede wszystkim przez HKKNOS, jej prezentacja mia艂a miejsce podczas 鈥濼ygodnia Historycznego鈥 w ramach festynu wiejskiego odbywaj膮cego si臋 w Bo偶e Cia艂o w K贸rnicy. Z uwagi na niesamowity popyt ksi膮偶ka zosta艂a praktycznie wyprzedana, mo偶na zatem ju偶 my艣le膰 o ewentualnym dodruku lub nawet kontynuacji albumu. Aby umo偶liwi膰 udost臋pnienie ksi膮偶ki szerszej grupie odbiorc贸w, obaj przewodnicz膮cy przekazali r贸wnie偶 egzemplarze ksi膮偶ek do renomowanych bibliotek w Niemczech, Polsce, Czechach, Austrii i w USA.

W trakcie 鈥濼ygodnia Historycznego鈥 mia艂y miejsce liczne wyk艂ady i prezentacje ksi膮偶ek, jak r贸wnie偶 konferencja dotycz膮c膮 ziemia艅stwa na G贸rnym 艢l膮sku odbywaj膮ca si臋 w G艂og贸wku. Konferencja, podczas kt贸rej przy jednoczesnym wsparciu t艂umacza wyg艂oszono 6 wyk艂ad贸w, zako艅czy艂a si臋 sukcesem i odbi艂a si臋 szerokim echem w prasie. Niemiecki program emitowany w polskiej telewizji 鈥濻chlesien Journal鈥 przygotowa艂 nawet program, do kt贸rego link znajduje si臋 w Ok贸lniku z 01/2019 https://hkknos.eu/wp-content/uploads/2019/02/Rundbrief_Okolnik_2019-01.pdf, gdzie znajduje si臋 pe艂ne sprawozdanie 鈥濼ygodnia Historycznego鈥 z 2018 r.

Profesor Wrobel z艂o偶y艂 w bardzo emocjonuj膮cy spos贸b podzi臋kowania drugiemu przewodnicz膮cemu, Andreasowi Smarzlemu, kt贸ry w du偶ej mierze przyczyni艂 si臋 do zorganizowania wielu event贸w w latach 2014, 2016 i 2018 podczas 鈥濼ygodni Historycznych鈥 HKKNOS na 艢l膮sku, jak r贸wnie偶 podczas ostatnich wizyt studyjnych.

Sebastian K枚nig ju偶 na pocz膮tku swojego sprawozdania podzi臋kowa艂 pani Rosemarie Matulla-Jablonka, swojej poprzedniczce, za bardzo skrupulatne prowadzenie spraw ksi臋gowych. Poniewa偶 ma on mo偶liwo艣膰 korzystania z infrastruktury biura rachunkowego swojej rodziny, od teraz prowadzenie rachunkowo艣ci komisji otrzyma艂o r贸wnie偶 wsparcie w postaci oprogramowania a wszelkie p艂atno艣ci odbywaj膮 si臋 wy艂膮cznie przez konto. Z uwagi na publikacje ksi膮偶ek w roku 2018 by艂o wi臋cej koszt贸w ni偶 przychod贸w. Mimo tego posiadamy wystarczaj膮co du偶o 艣rodk贸w niezb臋dnych do realizacji przysz艂ych projekt贸w. Finanse stowarzyszenia maj膮 si臋 bardzo dobrze. Tak偶e w kwestii bud偶etu na rok 2019 stwierdzono, 偶e tegoroczne seminarium, mimo zaproszenia wielu znakomitych wyk艂adowc贸w, dzi臋ki wsparciu finansowemu referenta kultury ds. G贸rnego 艢l膮ska, nie doprowadzi艂o do powstania dziury w kasie HKKNOS. Kai Sauer oraz dr Achim Himanek sprawdzili stan kasy nie znajduj膮c w niej 偶adnych nieprawid艂owo艣ci. Skarbnik otrzyma艂 tym samym absolutorium sam wstrzymuj膮c si臋 do g艂osu.

Sprawozdanie administratora sieci (Christian Sarnes) przeczyta艂 profesor Wrobel. Reasumuj膮c mo偶na powiedzie膰, 偶e w sieci panuje pe艂ne zadowolenie. Obecnie istnieje jeden problem, kt贸rego rozwi膮zanie nie jest do ko艅ca proste. Z uwagi na konieczn膮 aktualizacj臋, automatyczny plug-in nie udziela optymalnego wsparcia drugiemu j臋zykowi, co powoduje konieczno艣膰 wi臋kszego nak艂adu pracy w zakresie wgrywania nowych tre艣ci. Robert Hellfeier wyrazi艂 ch臋膰 pomocy w minimalizacji problemu poprzez wsparcie programowe.[1] Jak dotychczas pami臋膰 naszej chmury jest wystarczaj膮ca du偶a. W przysz艂o艣ci prosimy jednak, podczas wgrywania danych, a w szczeg贸lno艣ci wgrywania zdj臋膰, do kompresji wielko艣ci celem zoptymalizowania pojemno艣ci chmury. Zapraszamy wszystkich do wgrywania danych interesuj膮cych badaczy historii regionu, jak na przyk艂ad starych nazw miejscowo艣ci. W tym celu wystarczy poprosi膰 Christiana Sarnesa o przekazanie drog膮 elektroniczn膮 stosownego kodu (tzw. upload code). W przysz艂o艣ci planujemy doda膰 linki prowadz膮cymi do miejscowych kronik wg miejscowo艣ci powiatu. Paul Dittrich udost臋pni艂 online kronik臋 dla swojej miejscowo艣ci Lubrza.

TEMAT 3: Udzielenie absolutorium by艂ej skarbnik, Rosemarie Matulla-Jablonka

Ju偶 w ubieg艂ym roku doskona艂a praca naszej wieloletniej pani skarbnik, Rosemarie Matulla-Jablonka, zosta艂a uhonorowana. W tym roku mogli艣my jednak osobi艣cie przekaza膰 prezent komisji. Wraz z m臋偶em, Wernerem Matulla, przez 14 lat perfekcyjnie prowadzi艂a ksi臋gowo艣膰 a jako cz艂onek i cz艂owiek po prostu budowa艂a wok贸艂 siebie szacunek i uznanie. Dzi臋kujemy! Z uwagi na ubieg艂oroczn膮 nieobecno艣膰 uwarunkowan膮 przyczynami zdrowotnymi stan kasy z 2017 roku sprawdzili Monika Rose oraz Maik Gliese. Absolutorium by艂o jednog艂o艣ne przy osobistym wstrzymaniu si臋 od g艂osu by艂ej pani skarbnik.

TEMAT 4: Publikacje i wydania naukowe

Podczas ostatniego Rocznego Walnego Zgromadzenia zdecydowano o pozyskaniu oferty na transkrypcj臋 dw贸ch pozyskanych rejestr贸w (Landb眉cher) ksi臋stwa opolsko-raciborskiego z聽 XVI wieku przez Stefana Guzy, wydawc臋 urbarza Ko藕la. Niestety z uwagi na jego go艣cinne wyk艂ady na Szkole Wy偶szej Sztuk i Wzornictwa w Halle nie jest on w najbli偶szym czasie w stanie zaanga偶owa膰 si臋 w projekt. St膮d przedstawiono dwie mo偶liwo艣ci: Andreas Smarzly spr贸buje nawi膮za膰 kontakt z profesorem Stiborem z Czech, kt贸ry ju偶 odszyfrowywa艂 inne rejestry, Viktor Pordzik porozmawia ze znajom膮 pani膮 naukowiec z p贸艂nocnych Czech, kt贸ra pisa艂a o rejestrach sakso艅skich, dr Achim Himanek spr贸buje zapyta膰 dyrektora muzeum z Brnie, dr Wojciech Dominiak zosta艂 poproszony o wykorzystanie swoich kontakt贸w w Opawie, Robert Hellfeier zobowi膮za艂 si臋 natomiast o skierowanie zapytania do historyka, Romana S臋kowskiego, czy by艂by zainteresowany prac膮 nad projektem. Chodzi g艂贸wnie o dopytanie o mo偶liwo艣膰 transkrypcji i t艂umaczenia pe艂nych rejestr贸w, poniewa偶 ograniczenie na obszar Prudnika, z uwagi na podzia艂 wg rodzin i rozpo艣cieranie si臋 posiad艂o艣ci na inne regiony, mog艂oby w praktyce nie funkcjonowa膰. Istnieje nadzieja, 偶e tego typu transgraniczny projekt m贸g艂by otrzyma膰 wsparcie finansowe.

Poniewa偶 znane roczniki i periodyki dotycz膮ce 艢l膮ska zar贸wno w Niemczeach jak i w Polsce w ostatnich latach s膮 coraz rzadziej publikowane lub zanik艂y one ca艂kiem, Andreas Smarzly podsun膮艂 pomys艂 wydania ksi膮偶ki zawieraj膮cej prace popularno-naukowe tudzie偶 referaty dot. r贸偶nych temat贸w zwi膮zanych z histori膮 powiatu prudnickiego. Mia艂aby ona wype艂ni膰 luk臋 dotycz膮c膮 powiatu prudnickiego a wszyscy zainteresowani cz艂onkowie i przyjaciele HKKNOS mogliby zosta膰 zaanga偶owani w projekt. Andreas Smarzly przedstawi艂 liczne prace koleg贸w o wysokiej warto艣ci naukowej, kt贸re obecnie nie s膮 nigdzie publikowane. Projekt o roboczym tytule 鈥濧rtyku艂y historyczne dla powiatu prudnickiego”, powinien zosta膰 wydany w wersji dwuj臋zycznej w 2020 lub 2021 roku, aby wszyscy cz艂onkowie i przyjaciele HKKNOS mieli czas na spisanie referat贸w a tak偶e na badania i publikacj臋 tekst贸w. Wyb贸r tekst贸w do nowej ksi膮偶ki m贸g艂by si臋 odby膰 w przysz艂ym roku podczas Rocznego Walnego Zgromadzenia, wtedy te偶 mo偶na by zdecydowa膰 o wielko艣ci nak艂adu oraz szczeg贸艂ach dotycz膮cych druku. Mo偶na ju偶 teraz za艂o偶y膰 kontynuowanie serii w nieregularnych odst臋pach czasu. Pomys艂 drugiego przewodnicz膮cego znalaz艂 uznanie obecnych. Wszyscy zainteresowani cz艂onkowie s膮 proszeni o przedk艂adanie zarz膮dowi odpowiednich tekst贸w. Szczeg贸艂y dotycz膮ce edycji tekst贸w opisano w za艂膮czonym apelu.

W 2020 r., dok艂adnie 75 lat po wojnie, ma si臋 r贸wnie偶 odby膰 publikacja Johanna Preisnera dotycz膮ca wyp臋dze艅. W tym celu przekaza艂 on manuskrypt w aktualnej wersji niemieckoj臋zycznej pani prof. Ma艂gorzacie 艢wider, pracuj膮cej na Uniwersytecie Opolskim, a zajmuj膮cej si臋 histori膮 XX wieku, z pro艣b膮 o korekt臋 tekstu. Dodatkowo ksi膮偶ka ma zosta膰 opatrzona wst臋pem dr Wojciecha Dominiaka a jeden z rozdzia艂贸w dotycz膮cy t艂a historycznego przygotuje Peter Ernst.[2] Johannes Preisner otrzyma艂 r贸wnie偶 wsparcie polskiej wersji swojej ksi膮偶ki o franciszkanach.

TEMAT 5: Podr贸偶 studyjna 2019: 鈥濸rzez dziki 艢l膮sk: z Zielonej G贸ry do Katowic鈥

Nast臋pnie om贸wiono organizowan膮 przez HKKNOS wizyt臋 studyjn膮 pod has艂em 鈥濸rzez dziki 艢l膮sk: z Zielonej G贸ry do Katowic鈥 w dniach 25 sierpnia do 1聽 wrze艣nia 2019 r. Liczba zapisanych os贸b jest zadowalaj膮ca, ch臋tnie przyjmiemy kolejnych zainteresowanych. Dotychczasowa firma transportowa og艂osi艂a upad艂o艣膰. Na szcz臋艣cie Andreas Smarzly wystarczaj膮co wcze艣niej poprosi艂 now膮 firm臋, kt贸ra jest nie tylko ta艅sza, a dodatkowo gwarantuje przekaza膰 nam kierowc臋, kt贸ry bra艂 udzia艂 w naszych dotychczasowym podr贸偶ach. Punktem pocz膮tkowym pozostaje jak dotychczas Wadersloh. Spotkanie z cz艂onkami odb臋dzie si臋 w tym roku 31.08.2019 w stodole parafialnej w izbie regionalnej w Biedrzychowicach, gdzie zaprezentowana zostanie ksi膮偶ka 鈥濳ulinaria 艢l膮ska鈥 wraz z degustacj膮. Wszyscy cz艂onkowie i przyjaciele Komisji Historycznej (w szczeg贸lno艣ci mieszkaj膮cy w Polsce) s膮 zaproszeni do Biedrzychowic!

TEMAT 6: Pozosta艂e informacje

Statut stowarzyszenia zosta艂 zaktualizowany w taki spos贸b, aby w przysz艂o艣ci nie tylko skarbnik, ale ca艂y zarz膮d otrzymywa艂 absolutorium.

Stan naszej kasy b臋dzie podlega艂 inwentaryzacji.

Poniewa偶 profesor Wrobel w przysz艂ym roku planuje semestr we wschodniej Azji, kolejne Walne Zgromadzenie Roczne odb臋dzie si臋 najprawdopodobniej dopiero we wrze艣niu 2020 roku a program zostanie przedstawiony w p贸藕niejszym terminie. Spotkanie odb臋dzie si臋 najprawdopodobniej w mie艣cie partnerskim Prudnika w Northeim.

Peter Ernst poprosi艂, aby w folderze znajduj膮cym si臋 w chmurze sk艂ada膰 materia艂y dotycz膮ce historii Prudnika w pierwszej po艂owie XX wieku, dokumentuj膮ce 偶ycie kulturalne i polityczne okresu Republiki Weimarskiej oraz czas贸w narodowego socjalizmu. Je艣li w najbli偶szej przysz艂o艣ci Johannes Preisner opublikuje ksi膮偶k臋 na temat wyp臋dze艅, automatycznie mi臋dzy okresami, co do kt贸rych komisja wydawa艂a ksi膮偶ki, a okresem powojennym, powstanie luka. Fakt, 偶e akurat okres narodowego socjalizmu nie zosta艂 om贸wiony, jest spraw膮 przypadku, jednak nie jest to sytuacja optymalna. Na szcz臋艣cie jeden z naszych cz艂onk贸w, G眉nter Hauptstock, opracowa艂 ten okres publikuj膮c w 2016 r. seri臋 鈥濰istoria miasta G艂og贸wka IV鈥. Prudnik ma w tej kwestii jednak luk臋, kt贸r膮 nale偶y wype艂ni膰. Tylko niewiele os贸b wie, 偶e w fabryce Fr盲nkla mia艂 siedzib臋 oddzia艂 zamiejscowy obozu KZ Auschwitz, gdzie pracowa艂y przymusowo w臋gierskie 呕yd贸wki. St膮d apel, aby podzieli膰 si臋 艣wiadectwami dotycz膮cymi zjawisk pozytywnych聽 z pocz膮tku XX wieku w Prudniku – dot. np. 偶ycia kulturalnego, spo艂ecznego i demokratycznego (awangarda, jazz, ruch feministyczny i robotniczy) a z drugiej strony opisa膰, jak manifestowa艂o si臋 przej臋cie w艂adzy przez narodowych socjalist贸w w mie艣cie i powiecie. Proste przyk艂ady mog膮 przyk艂adowo zawiera膰 plany miasta z r贸偶nych epok, uwzgl臋dniaj膮ce zmiany nazewnictwa, nawi膮zuj膮ce do polityk贸w okresu weimarskiego,聽 jak np. Rathenau lub Erzberger i p贸藕niej z okresu nazistowskiego. Nast臋pnie adresy, np. adres Gestapo. Artyku艂y z gazet dotycz膮ce st艂umienia socjaldemokracji lub opozycji, dyskryminacji 呕yd贸w lub innych grup spo艂ecznych, bagatelizowania eutanazji, prze艣ladowa艅, tendencyjnych artyku艂贸w z proces贸w s膮dowych itp. Posiadaj膮c dobry materia艂 pogl膮dowy 艂atwiej stworzy膰 artyku艂 lub ksi膮偶k臋. Istotn膮 rol臋 odgrywaj膮 r贸wnie偶 referaty cz艂onk贸w opisuj膮ce historie pojedynczych os贸b wywodz膮cych si臋 z Prudnika lub okolic.

 

Protok贸艂: Peter Ernst

T艂umaczenie na j臋zyk polski: Agnieszka Skrzypulec

[1] W mi臋dzyczasie Robert Hellfeier rozwi膮za艂 problem. Dzi臋kujemy!!!!

[2]Johannes Preisner poprosi艂 o przes艂anie wszystkich element贸w ksi膮偶ki chc膮c wpierw samodzielnie dokona膰 korekty wersji.