Tydzień historyczny na Górnym Śląsku

od 28.05. do 01.06.2018 r.

Jeśli ktoś myślał, że badania nad historią Górnego Śląska mają się, przynajmniej z perspektywy strony niemieckiej, ku końcowi, pod koniec maja 2018 r. na pewno zmienił zdanie. W tygodniu od 28 maja do 01 czerwca 2018 r. członkowie Komisji Historycznej Powiatu Prudnickiego (HKKNOS) w ramach odbywającego się na Górnym Śląsku „Tygodnia historycznego“ prowadzili intensywne prace badawcze w śląskich archiwach oraz zorganizowali liczne spotkania. Z Niemiec na Górny Śląsk przybyło ośmioro członków HKKNOS. Na miejscu spotkali się z licznymi członkami naszego stowarzyszenia mieszkającymi w Polsce. W godzinach przedpołudniowych od poniedziałku do środy włącznie prowadzono badania w archiwach państwowych w Opolu i we Wrocławiu, jak również w licznych archiwach parafialnych. Natomiast późnymi popołudniami organizowano spotkania historyczne o różnej tematyce.

We wtorek, 29 maja, późnym popołudniem w Domu Kultury w Kierpniu odbyło się spotkanie powiązane z wykładem prof. dr Ralpha Wrobla pod tytułem „750 lat Kierpnia“. Spotkanie, zorganizowane we współpracy z dyrektorem Muzeum Regionalnego w Głogówku i jednocześnie naszym członkiem, Aleksandrem Devosges-Cuberem, przyciągnęło wielu zainteresowanych mieszkańców oraz wiele osób z zewnątrz. Prof. Wrobel zaprezentował prawie 800-letnią historię ojczyzny swoich przodków, przedstawił interesujące wyniki prac badawczych oraz pokazał, jak wiele tematów oczekuje w dalszym ciągu na zbadanie. W szczególności poprosił uczestników spotkania o pomoc w prowadzeniu badań nad historią lokalną w XX wieku, co spowodowało lawinę opowiadanych historii, dyskusji i żywą wymianę informacji, w szczególności ze strony starszych mieszkańców wsi. Prof. Wrobel obiecał prezentację kroniki z okazji rocznicy 750-lecia pierwszej wzmianki miejscowości, która przypada za 6 lat.

Kolejny środowy wieczór poświęcony był prezentacji 10 tomu pism lokalnych „Historyczne powiaty bialski i prudnicki w karolińskim katastrze podatkowym z lat 1722/26”. Spotkanie zostało zorganizowane i przygotowane we współpracy z naszymi przyjaciółmi z Muzeum Ziemi Prudnickiej w Prudniku, dr Wojciechem Dominiakiem oraz panem Marcinem Husakiem. Członkowie HKKNOS z obu krajów, jak również zainteresowani mieszkańcy Prudnika, Białej i okolic spotkali się w Centrum Tradycji Tkackich przy Muzeum Ziemi Prudnickiej w Prudniku, gdzie prof. Wrobel opowiadał o historii powstania, o źródle stanowiącym podłoże do napisania książki oraz o bardzo trudnej pracy nad książką. Zauważył przy tym, że w dwa lata po wydaniu pierwszego tomu katastru podatkowego „Historyczny powiat głogówecki w karolińskim katastrze podatkowym z lat 1722/26“, HKKNOS wydała drugi tom publikacji źródłowej dotyczący wsi w historycznym powiecie bialskim i prudnickim oraz samego miasta Biała. Tom ten jest istotny z dwóch względów. Z jednej strony stanowi uzupełnienie danych dot. wsi z byłego powiatu prudnickiego. Z drugiej strony HKKNOS opisując miasto Biała po raz pierwszy opisał w katastrze podatkowym miasto na Górnym Śląsku.

W uroczystość Bożego Ciała, w czwartek 31 maja, od godz. 15.00 w Kórnicy miała miejsce prezentacja książki Andreasa Smarzlego „Stulecie życia wiejskiego na Górnym Śląsku w obiektywie – Historyczne fotografie z Kórnicy“. Wydanie dzieła liczącego prawie trzysta stron i zawierającego 620 historycznych fotografii było możliwe przy finansowym wkładzie Komisji Historycznej Powiatu Prudnickiego, ale także Starostwa Powiatu Krapkowickiego, Gminy Krapkowice i sołectwa Kórnica. Dodatkowo rada gminy, na czele z sołtysem – Ewaldem Tomalą oraz dyrektorem szkoły i członkiem rady powiatu – Ryszardem Reszczyńskim, pozyskała środki na organizację festynu, podczas którego setki uczestników zostało bezpłatnie poczęstowanych kołaczem śląskim, kawą i kiełbaskami z grilla. Z uwagi na wsparcie finansowe powiatu, gminy i wsi wszyscy mieszkańcy Kórnicy otrzymali jeden bezpłatny egzemplarz książki. W obecności min. burmistrza miasta i gminy Krapkowice, pana Andrzeja Kasiury, członka zarządu TSKN na Śląsku Opolskim, pani Zuzanny Donath-Kasiura, radnego powiatu, pana Jerzego Mikusa, byłego wójta Walec i naszego przyjaciela Piotra Miczki, proboszcza Józefa Niedzieli, naszych przyjaciół z DFK w Kórnicy, członków miejscowych stowarzyszeń, licznych członków HKKNOS, wielu mieszkańców Kórnicy oraz odwiedzających z bliska i daleka, odbył się wspaniały festyn, podczas którego książka cieszyła się niesamowitym zainteresowaniem. W krótkich przemowach dyrektor Reszczyński oraz burmistrz Kasiura powitali gości i podkreślili istotę prezentowanych publikacji, które stanowią nieoceniony wkład w poznanie własnej historii i zachowanie górnośląskiej tożsamości. Prof. Wrobel opisał uczestnikom spotkania obecną aktywność HKKNOS a Andreas Smarzly przedstawił trwające ponad 20 lat prace nad zbieraniem fotografii niezbędnych do powstania książki, a także opisał działania, które doprowadziły do powstania książki. Podziękował również za nieocenioną pomoc w realizacji dzieła, którą otrzymał ze strony Andrei Smolarz, dziękując także wszystkim fundatorom i sponsorom, którzy do tego celu udostępnili swoje prywatne albumy fotograficzne. Pięknej uroczystości towarzyszyły występy dzieci szkolnych z Kórnicy, które śpiewały piosenki i recytowały wiersze w języku polskim, niemieckim i górnośląskim, a także występ chóru „Körnitzer Stimme“, który swoimi tradycyjnymi i nieco nowocześniejszymi piosenkami uświetnił uroczystość.

Równolegle do uroczystości w Kórnicy jedna z naszych członków, członek zarządu TSKN na Śląsku Opolskim, pani Róża Zgorzelska oraz dr Wojciech Dominiak z Muzeum Ziemi Prudnickiej, zorganizowali w Biedrzychowicach imprezę promującą książkę: “Spojrzenie przez gardinkę. Wielokulturowość Górnego Śląska na przykładzie Ziemi Prudnickiej i Głubczyckiej“. Do powstania książki, która w swoim drugim nakładzie została wydana dwujęzycznie, przyczynili się również prof. Ralph Wrobel oraz Andreas Smarzly.

Ukoronowaniem naszego „Tygodnia historycznego“ zorganizowanego przez HKKNOS była konferencja na temat: „Ziemiaństwo na Górnym Śląsku u progu ery nowożytnej: pochodzenie, znaczenie i upadek (1428-1648)“. Konferencja organizowana wspólnie z Muzeum Regionalnym w Głogówku, odbyła się 1 czerwca w dużej sali konferencyjnej muzeum, w byłej baszcie. Konferencję otworzył wykład Kamila Adamusa z Muzeum Diecezjalnego w Opolu referatem pod tytułem: „Książę Bolko V Husyta i ruch husycki na Śląsku“. Przedstawił on życie, otoczenie rodzinne i polityczną działalność księcia głogóweckiego, opolskiego i raciborskiego. W kontekście „pochodzenia ziemiaństwa górnośląskiego“ dr Joachim Himanek (HKKNOS) wygłosił wykład pod tytułem: „Ród von Larisch: z Klisina przez Ligotę do Karwiny“. Dr Himanek przedstawił uczestnikom konferencji nieznane dotychczas dokumenty, które znalazł w Archiwum Państwowym w Brnie, a które rzuciły nowe światło na historię ww. rodu. Ród ten obsadził na stanowiskach pierwszych wójtów w Głogówku i awansował do rangi najwyższej szlachty. Wykładem „Ród Strzela von Dielaw auf Müllmen jako prekursorzy reformacji“ prof. dr Wrobel (HKKNOS) wniósł swój wkład w dyskusję dotyczącą działalności reformatorskiej ziemiaństwa górnośląskiego. Licznym uczestnikom spotkania, przybyłym nawet z Bawarii czy też z Zabrza prof. Wrobel wskazał na znacznie szersze rozprzestrzenienie się reformacji na Górnym Śląsku na lewym brzegu Odry niż dotychczas przypuszczano.

Po przerwie obiadowej Andreas Smarzly (HKKNOS) oraz dyrektor Muzeum Regionalnego w Głogówku, Aleksander Devosges-Cuber, zaprezentowali swoje wykłady dotyczące regionalnego i ponadregionalnego znaczenia ziemiaństwa górnośląskiego. Wykład „Ród Lassota von Steblau i jego polityczna działalność na arenie lokalnej i międzynarodowej“, który zaprezentował uczestnikom konferencji Andreas Smarzly, opisywał dwóch najbardziej znanych członków tej rodziny, którymi byli kanclerz Nikolaus Lassota von Steblau oraz dyplomata cesarski Erich Lassota von Steblau, silnie związani z ziemią głogówecką a w XVI w. odgrywający znaczną rolę w polityce księstwa opolsko-raciborskiego, a także na arenie europejskiej. Aleksander Devosges Cuber wygłosił natomiast wykład na temat „Fundacje głogóweckie Jana (1514-1584) i Jerzego Maksymiliana (1547-1607) von Oppersdorff.“ Pokazał on dynastyczne powiązania rodu Oppersdorffów i ich osiągnięcia kulturalno-historyczne.

W ostatnim bloku wykładów dotyczącym „Zróżnicowania ziemiaństwa górnośląskiego“ pani Ewa Kalbarczyk-Kłak z Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Opolu wygłosiła wykład na temat „Stan zachowania rezydencji ziemiańskich z XVI i XVII w. na południowych terenach byłego księstwa opolskiego“. Wykładowczyni skoncentrowała się w szczególności na zamkach w Trzebinie, w Łące Prudnickiej oraz Rozkochowie. Przedstawiła również rezydencję rodu von Pruskovsky z Prószkowa. Ostatnim wykładowcą był Peter Ernst (HKKNOS) z tematem „Wypędzenie protestanckiego ziemiaństwa w świetle kontrreformacji w wojnie 30-letniej“. Jak zaznaczył, podczas wojny trzydziestoletniej doszło do zmiany charakteru ziemiaństwa ze zorientowanego militarnie do ziemiaństwa odpowiedzialnego administracyjnie i politycznie. Rody ekonomicznie silne i podległe katolickim Habsburgom, jak np. ród von Oppersdorff, wypędziły ziemiaństwo – częściowo protestanckie – silnie dotknięte wojnami i skutkami kontrreformacji.

Wszystkie wykłady, przemowy i referaty, wygłaszane zarówno w Głogówku, jak również podczas spotkania w Prudniku oraz Kórnicy, w sposób absolutnie profesjonalny tłumaczyła konsekutywnie zarówno na, jak i z języka niemieckiego pani Agnieszka Skrzypulec. Tegoroczny „Tydzień historyczny“ oprócz dużego zainteresowania lokalnej społeczności cieszył się również zainteresowaniem ze strony lokalnych mediów. Wszystkie znaczące gazety i periodyki z regionu, jak „Tygodnik Prudnicki“, „Życie Głogówka“, „Tygodnik Krapkowicki“, „Panorama Bialska“, „Nowiny Krapkowickie“, ponadregionalnie ukazujący się „Wochenblatt“, “Neustädter Heimatbrief” i “Schlesien heute” oraz nagłosnia “Radio Opole” relacjonowały ww. wydarzenia. Trzyosobowy zespół agencji produkcyjnej Pro Futura towarzyszył nam ze swoją kamerą. Zrealizowano krótki reportaż dotyczący naszej działalności, pokazany później w dwujęzycznym programie „Schlesien Journal“ w TV: TVP3 Katowice, TV Silesia (TVS) i TVP3 Opole. Obecnie dostępny jest również tutaj.

Wiele fotografii wykonanych z okazji „Tygodnia historycznego“, jak również niektóre artykuły prasowe dostępne są dla członków HKKNOS również na naszej chmurze.

W ten sposób z przyjemnością spoglądamy na miniony już tydzień historyczny zakończony sukcesem i wspólnie spędzonym czasem z naszymi członkami i przyjaciółmi w Polsce. Przede wszystkim cieszymy się, że owoce naszej pracy zostały z dużym zainteresowaniem przyjęte przez szerokie grono odbiorców na Górnym Śląsku. Niezapomniane pozostaną również wspólnie spędzone wieczory w hotelu „Salve“ w Głogówku i w hotelu „Piast“ w Opolu, w których to goście z Niemiec nocowali i spotykali się przy smacznym śląskim cieście i dobrym polskim piwie, prowadząc żywe rozmowy o emocjach towarzyszących podczas intensywnie spędzonego dnia.

Links: