POWIAT PRUDNICKI Z PERSPEKTYWY ROKU 1890

Źródło: Karl Schinke, Geschichte des Kreises Neustadt Ob.-Schl., Verlag Franz Heinisch, Neustadt OS, 1890

 

Właściwy powiat prudnicki należał pierwotnie do księstwa opolsko-niemodlińskiego i stanowił granicę z ówczesnymi Morawami. Podczas podziału w roku 1318 przeszedł pod władanie książąt niemodlińskich, jednak wraz ze schyłkiem ich władzy ponownie został oddany książętom opolskim.

Pod rządami austriackimi w 1741 roku okręgi prudnicki, głogówecki i bialski zostały połączone w jeden powiat z siedzibą w Prudniku. Podczas nowej reformy administracyjnej dotyczącej kształtu powiatów: Kazimierz, Klisino, Szonów, Biernatów, Tomice i Ściborzyce Małe przeszły do powiatu głubczyckiego, a Obrowiec i Rozwadza do powiatu strzeleckiego, natomiast należąca dotychczas do powiatu opolskiego wieś Dobieszowice wraz z Małkowicami przeszły do powiatu prudnickiego.

Byłe Księstwo Opolskie składało się z następujących miast: Opole, Gliwice, Prudnik (miasta bezpośrednio podległe królowi) oraz 15 miast pośrednio podległych królowi, tzw. miast prywatnych, jak: Krapkowice, Strzelce Opolskie, Biała, Leśnica, Olesno, Gorzów Śląski, Lubliniec, Dobrodzień, Toszek, Pyskowice, Sośnicowice, Koźle, Głogówek, Niemodlin oraz Skorogoszcz, a także 6 osad targowych, jak: Prószków, Pilchowice, Sławięcice, Strzeleczki, Ścinawa i Korfantów.

Wcześniej miejscowości te były podzielone na 12 okręgów, a ich obecne połączenie (stan na rok 1890) nastąpiło po przejęciu terenów przez Prusy. Na miejscu radcy od 1741 r. występowali uposażeni starostowie, co spowodowało zniesienie stanowiska radcy w Głogówku i Białej a utworzenie starostwa. Powiat prudnicki liczył wówczas 14,56 mil kwadratowych i liczył 45.369 mieszkańców. (…)

Po spisie ludności z 1861 r. powiat prudnicki liczył 80.101 mieszkańców, z czego 73.073 osób to katolicy, 6.304 ewangelicy, 723 osób wyznania mojżeszowego oraz 1 dysydent. Pod względem językowym 47.764 osób mówiło gwarą polską, 32.316 niemiecką, 15 morawską a 6 czeską. Z tej liczby 38.494 stanowili mężczyźni a 41.607 kobiety. (…)

Mieszkańcy powiatu (1890 r.) dzielą się na dwie narodowości: pochodzenia niemieckiego i polskiego, posługujące się dwoma różnymi językami. Język niemiecki jest dominujący i w 3/5 powiatu stanowi język niezbędny do komunikacji. Granica języka polskiego przebiega przez miejscowości Śmicz, Prężyna, Olbrachcice, Browiniec Polski i Dzierżysławice. Mimo to w wielu miejscowościach mówi się w języku niemieckim. Język niemiecki używany jest w Prudniku i Ścinawie oraz okolicznych miejscowościach.

Powiat (w 1890 r.) liczy 95.456 mieszkańców. Struktura wyznaniowa kształtuje się następująco: 89.392 to katolicy, 7.528 ewangelicy, 477 Żydzi a 59 to dysydenci. (…)